Yuristlar malakasini oshirish markazi jahon iqtisodiyoti va diplomatiya universiteti

Ma’mumot bola uchun zararli ekanligini kim hal qiladi? Davlatning

zimmasiga bola u uchun zararli bo‘lgan ma’lumotga ega bo‘lishini oldini olish

majburiyati ham yuklatilgan. Zararli ma’lumotlarniga yaqqol misol –

pornografiya va zo‘ravonlik haqida ma’lumotlar.

Odatda, bolalar uchun zararli axborotlar sirasiga quyidagilarni kiritish

mumkin:

-millatlararo va dinlararo adoqat uyg‘otuvchi, t rrorchilik va urushni targ‘ib

qiluvchi;

-pornografik xarakt rdagii buzuqli, hayosizlikni ifodalovchi;

-odobsizlik, ahloqsizlik, ota-ona va kattalarni b hurmat qilish kabi milliy

qadriyatlarga zid odatlarni targ‘ib qiluvchi;

-sog‘liqqa ziyon yetkazishga, jumladan, o‘z joniga qasd qilishgaa undaydigan;

-insonlar qadr-qimmatini kamsitadigan;

-shafqatsizlik, vahshiylik, zo‘ravonlikni, shuningd k, hayvonlarni azoblash,

ularga ozor yetkazishni targ‘ib qiladigan;

-jinoyatchilikka chorlovchi va uni targ‘ib etuvchi;

-diniy ekstr mistik g‘oyalarni ilgari suruvchi;

---

259

-mission rlik va proz litizmni targ‘ib qiluvchi;

-alkagol, tamakai va narkotik mahsuulotlarni ist ’mol qilishga qiziqish

uyg‘otuvchi;

-qimor o‘yinlari, fohishabozlik va tilanchilik kabi illatlarga qiziqtiruvchi;

-haqoratlovchi so‘zlarni aks ettirgan;

-bola ruhiyatiga ziyon yetkazadigan vahimali, qo‘rqinchli, hayot to‘g‘risida

noto‘g‘ri qraashlarni shakllantiradigan boshqa axborotlar

170

.

Bu holatlarda davlat tomonidan muayyan filmlarni, kitoblarni va jurnallarni

sotib olish uchun yosh ch garasi b lgilanishi mumkin. Biroq, e’tirof etish k rakki,

bolaga nima to‘g‘ri k lishi yoki k lmasligini aniqlashda ota-onaning o‘rni muhim

(hal qiluvchi yagona omil bo‘lmasada).

Bola huquqlari to‘g‘risidagi konv nsiyaning 5-moddasiga binoan, davlatlar

ota-onaning e’tirof etilgan huquqlarini amalga oshirishda munosib darajada bolani

boshqarish va unga rahbarlik qilish hamda bu ishni bolaning rivojlanib borayotgan

qobiliyatariga muvofiq holda bajarishdagi mu’suliyati, huquq va majburiyatlarini

hurmat qiladilar. Shu bilan birga, ota-onaning huquqlari bolaning huquqlarini

ch klamasligi lozim.

Umuman olganda, aynan ota-onalar va ularning o‘rnini bosuvchi shaxslar

bolalar axborot vositalaridan foydalanishini nazorat qilish uchun ma’suldirlar.

Shuning uchun, davlat ota-onalarga qaror qabul qilishda ko‘mak ko‘rsatishi k rak,

masalan ularda t

dasturlar, vid ofilmlar, kompyut r o‘yinlari va shu kabi

ma’lumot bilan ta’minlab va yosh ch garalari haqidagi ma’lumotlar bilan

tanishtirishi lozim.

kin, ba’zi hollarda ota-onalar bolalariga b rishni xohlamagan ma’lumotni

davlat b rishi k rak, d b topishi mumkin. Bunday hollarda huquqlar o‘rtasida nizo

lib chiqadi, uni bolaning manfaatlaridan k lib chiqqan holda hal etish k rak.