Yuristlar malakasini oshirish markazi jahon iqtisodiyoti va diplomatiya universiteti

Yevropada xavfsizlik va hamkorlik tashkiloti

– Yevropa, Markaziy Osiyo va Shimoliy

Am rika mamalakatlarini birlashtiruvchi

xalqaro tashkilot

1975-yilda imzolangan X lsinki Yakunlovchi hujjati Yevropada

xavfsizlik va Hamkorlik konf

nsiyasi olib borgan ishlar samarasining cho‘qqisi

bo‘lgan. Sharqiy va G‘arbiy Yevropadagi barcha suv

n davlatlar (o‘sha k zlari

Albaniya bundan mustasno ekanligini eslatish joiz), shuningd k, AQSh va Kanada

ishtirokidagi K ngash tomonidan qabul qilingan Yakunlovchi hujjat hukumatlar

uchun yuridik jihatdan majburiy shartnoma emas edi. Shunga qaramay, u siyosiy

ahamiyatga molik g‘oyat muhim hujjat hisoblanadi.

Yevropada xavfsizlik va hamkorlik k ngashi tomonidan qabul qilingan

yingi muhim hujjatlar orasida V na (1989-yil) va Kop ngag n (1990-yil)

uchrashuvlarining yakuniy hujjatlarini, shuningd k, Yangi Yevropa uchun

mo‘ljallangan Parij xartiyasini (1990-yil)

105

 alohida ta’kidlash k rak.

Budap sht k ngashining 1994-yildagi qaroriga muvofiq, Yevropada xavfsizlik

va hamkorlik k ngashi (YeXHK) Yevropada xavfsizlik va hamkorlik tashkiloti

(YeXHT) sifatida qayta tashkil etildi. Qarorda YeXHTning xavfsizlik, iqtisodiy

barqarorlik, ekologiya sohalaridagi maqsadlari bilan birga

,

inson huquqlari

sohasidagi faoliyatni rivojlantirish sohasida maqsad ham asosiy maqsadlardan d b

lgilab olindi.

YeXHTga Yevropa mamlakatlari, AQSh, Kanada, shuningd k, MDHning

barcha davlatlari, shu jumladan,, Osiyoda joylashgan MDH davlatlari ham a’zo

hisoblanadi.

YeXHTning

mokratik institutlar va inson huquqlari bo‘yicha byurosi

bola huquqlari sohasida

quyidagilarni amalga oshiradi:

- inson huquqlari bo‘yicha milliy institutlarning rivojlanishiga ko‘maklashadi

va t xnikaviy yordam b radi;

105

 Qarang: Yevropada xavfsizlik va hamkorlik tashkilotining Insoniylik m zonlari bo‘yicha hujjatlari. -Toshk nt,

2002.

---

108

- turli mamlakatlarda nodavlat tashkilotlarining tashkil etilishi va fuqarolik

jamiyatining shakllanishiga yordam b radi;

- a’zo davlatlarga inson huquqlari sohasida s minarlarini o‘tkazishda t xnikaviy

yordam ko‘rsatadi va Tashkilot maxsus loyihalarining amalga oshirilishida

ko‘maklashadi.

Hozirgi kunda Yevropada xavfsizlik va hamkorlik tashkiloti

106

 – tarkibiga 56

mamlakat a’zo bo‘lgan xavfsizlik masalalari bilan shug‘ullanuvchi umum vropa

tashkilotidir.

YeXHT tashkil topgandan hozirgi kunga qadar o‘zi faoliyat ko‘rsatayotgan

hududlarda xavfsizlikni ta’minlash masalalari bilan bir qatorda, inson huquqlarini

himoya qilish borasida ham muhim ishlarni amalga oshirmoqda. U BMT

tomonidan inson huquqlari va ularni himoya qilishga doir barcha hujjatlarni e’tirof

etish hamda ularda b lgilangan tamoyillarni amalga oshirishga intilmoqda. Uning

BMT bilan bu boradagi hamkorligi inson huquqlarini himoya qilish sohasida

amalga oshirilayotgan ishlar ko‘lamining oshib borishiga yordam b rmoqda

107

.

YeXHTning inson huquqlarini himoya qilish sohasidagi faoliyatida undagi

barcha a’zo-davlatlar singari O‘zb kiston R spublikasining o‘rni va roli ham

alohida ahamiyatga egadir.

Ma’lumki, O‘zb kiston R spublikasi 1992-yilda X lsinki Yakunlovchi

hujjatini, 1993-yilda esa Parij xartiyasini imzolab, Yevropada xavfsizlik va

hamkorlik tashkilotiga a’zo bo‘ldi va u bilan faol hamkorlik aloqalarini davom

ettirmoqda.