Yuristlar malakasini oshirish markazi jahon iqtisodiyoti va diplomatiya universiteti

Bola huquqlarini o‘rganish m tologiyasi

. Boshqa fanlar kabi Bola

huquqlari” fani ham o‘zining o‘rganish usuliga ega.

“Bola huquqlari” o‘quv

kursining o‘rganish m todologiyasi d ganda,

 bola huquqlari tushunchasi, ularning

lgilari va xusutsiyatlari, ularning qonunda mustahkamlanishi va amalga

oshirilishining shakllari va usullarini har tomonlama o‘rganishga yordam b ruvchi

qoidalar va usullar tushuniladi. Odatda, ular univ rsal va xususiy usullarga

bo‘linadi.

“Bola huquqlari” fanini o‘rganish m todologiyasi quyidagi usullardan

iborat:

Univ rsal usullar

Xususiy usullar

Tabiat, tafakkur va jamiyatning

umumiy qonuniyatlari

Tizimli usul

Qiyosiy usul

Tarixiy usul

Sotsiologik usul

Mantiqiy usul

Tizimli

usulda bola huquqlari muammolari, inson huquqlarining boshqa

kat goriyalari bilan o‘zaro bog‘liq holda yagona bir butun sifatida o‘rganiladi.

Masalan, bolaning iqtisodiy, ijtimoiy va madaniy huquqlarni h ch qachon uning

shaxsiy huquq va erkinliklaridan ajratgan holda o‘rganib bo‘lmaydi.

Qiyosiy

usulda tushunchalar va holatlar ular o‘rtasidagi umumiy tomonlar va

farqlarni solishtirish asosida o‘rganiladi. Masalan, turli mamlakatlarning bola

huquqlariga oid qonunchiligi va ularni amalga oshirish bo‘yicha m xanizmini

hamda bola huquqlariga milliy qonunchilik va xalqaro normalarni taqqoslash

orqali o‘rganish mumkin.

Tarixiy

 usulda bola huquqlari tarixiy taraqqiyot rivojlanishida o‘rganiladi.

Masalan, bola huquqlariga oid g‘oyalar va normalarni qadimgi dunyoda, o‘rta

asrlarda va hozirgi davrda rivojlanib borishi nuqtai nazardan o‘rganish.

Sotsiologik

 usulda axborotlar yig‘iladi va tahlil etiladi. Bularning

birinchisiga turli shakldagi so‘rovlar (ommaviy ank ta so‘rovlari, int rvyu, eksp rt

---

24

so‘rovlari, ijtimoiy tajriba, kuzatuv va boshqalar) kiradi. Ayniqsa, bola huquqlari

sohasidagi dolzarb muammolar bo‘yicha ank ta so‘rovlarini o‘tkazish orqali

aholining fikrini o‘rganish, odatda, ushbu muammolarni to‘g‘ri hal etishga yordam

radi va qabul qilingan qarorning aholi orasida xayrixohlik bilan qabul qilinishiga

yordam b radi.

Mantiqiy

 usulda bola huquqlari muammolarini mantiqiy nuqtai nazardan

o‘rganishning vositalari va usullari tushuniladi. Muammolarni o‘rganishda

mantiqiy usullardan foydalanish, ushbu muammoni o‘rganish asosida qabul

qilinadigan qarorlar va qonun hujjatlari ziddiyatlardan xolis bo‘lishiga yordam

radi.

Biz sanab o‘tgan usullarni “Bola huquqlari” fanini o‘rganishning barcha

usullari, d b hisoblab bo‘lmaydi va ushbu fan doirasidagi muammolarni

o‘rganishda bilish nazariyasining boshqa usullaridan ham foydalanish mumkin.