Yuqori molekulyar birikmalar kimyosi

Mavzu:Polimerlarning molekulyar-massaviy taqsimlanishini bo’laklab eritish usuli bilan aniqlash
Polimerlarda uzilishga mustahkamlik, cho’ziluvchanlik, elastiklik, plastiklik va boshqa xossalar borligini sabablaridan biri, makromolekula uzunligini diametriga qaraganda bir necha yuz va hatto bir necha ming marta ortiqligidir. Shuning uchun polimerning molekulyar massasini aniqlash katta ahamiyatga ega. Lekin polimer makromolekulasining polidispersligi va molekulyar massasi ularni aniqlash usuliga bog’liq bo’ladi.
Kimyoviy usullar. Makromolekulalar massasini aniqlashning kimyoviy usullari ularning uchlaridagi guruhlar sonini topishga asoslangan, chunki makromolekulalarning bir yoki ikki uchida o’ziga xos funktsional guruhlar bo’ladi. Kimyoviy usullar vositasida polimer molekulyar massasining adad qiymati aniqlanadi. Molekulyar massani topishning fizik  kimyoviy usullari yordamida esa molekulyar massaning adad qiymatini aniqlab bo’lmaydi.
Fizik  kimyoviy usullar. Bu usullar molekulyar massaning ortishi bilan polimer eritmalari fizik  kimyoviy xossalarining (qovushqoqligi, eritmasining osmatik bosimi, qaynash va muzlash harorati, shishalanish va qovushqoqoquvchan harakatga o’tish haroratinig) keskin o’zgarishini aniqlashga asoslangan. Bu usullarning bir nechtasini tatbiq etish asosida molekulaning shaklini va polimerning polidispersligini ham topish mumkin.


17- LABORATORIYA ISHI


Mavzu:Poliamfolitning izoelektrik nuqtasini aniqlash
Ishdan maqsad: Viskozimetriya usuli bilan jelatinaning izoelektrik no’qtasini aniqlash.
Reaktivlar: Jelatina, NaOH ning 0,02 N li suvdagi eritmasi, HCl ning 0,03 N li suvdagi eritmasi.
Jihozlar:pH –metr, analitik tarozi, viskozimetr, sekundomer, rezinali nok, 50 ml li stakan, 50 ml li tubi yassi kolba, 25 ml li silindr, 25 ml li byuretka 2 dona.
Ishning bajarilishi: Jelatinaning izoelektrik no’qtasini, ishqor va kislota bilan titrlash jarayonida uni eritmasini qovushqoqligini o’zgarishiga qarab aniqlanadi. Jelatinaning suvdagi 1 % li eritmasidan 50 ml tayyorlanadi; tayyorlashda doimiy aralashtirish va harorat 40⁰ S dan oshmasligi zarur.
20 ml tayyorlangan eritma olinib 0,03 N HCl eritmasi bilan titrlanadi, bir vaqt ichida eritma qovushqoqligi xuddi birinchi idishda ko’rsatilgandek o’lchanadi. Qovushqoqlik dastlabki eritma va titrlash jarayonida pH ning 4,75; 4,5; 4,25; 4,0 3,5; 3,0 2,5; va 2,1 qiymatlari atrofida o’lchanadi. Titrlash tugagandan so’ng H metr elertrotlari distillangan suv bilan viskozimetr esa, issiq suv bilan yuviladi va distillangan suvning oqish vaqti topiladi.
Xuddi shu tarzda jelatinaning yangi 20 ml li eritmasi 0,02 N li NaOH bilan titrlanadi. Qovushqoqlik dastlabki eritma pH ning 6,0; 7,0; 8,0 9,0; 10,0 qiymatlari atrofida o’lchanadi.
Olingan natijalar quyidagi jadvalga yoziladi: Erituvchi (toza suvning ) oqish vaqti t_0
.

Ishqor yoki kislotaning qo’shilgan miqdori, ml	pH	t-eritmaning oqish vaqti, sekund	nnis.=t/t0	nsol.=t/t0-1