Yuldаshev Asqarali Yakubovich soliqlar va soliqqa tortish

 
3-§. Foyda solig`ining stavkalari
Korxona, tashkilot va firmalarning soliq solinadigan foydasiga eng yuqori - 
35 % stavka O`zbekiston Respublikasining Soliq kodeksida 1998-yilda belgilangan 
edi, 1999-yil 1-yanvardan 33 % 2000-yil l-yanvardan esa 31 %, 2001-yil i-
yanvardan boshlab stavka 26 
% 
va 2002-yilda esa 24 % 2003-yil 1-yanvardan 20 
% 2006-yil 1-yanvardan 12,4 %, 2007-yil 1-yanvardan 10 % belgilangan. 
O`zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi quyidagilar uchun foy-dasiga 
solinadigan soliqning kamaytirilgan stavkalarini belgilashi mumkin:. 
- qishloq xo`jaligi mahsulotlarini ishlab chiqaruvchi korxonalar uchun asosiy 
faoliyati bo`yicha, ya'ni ular yagona yer solig`i to`laydigan bo`ldilar, 1-yanvar 
2002-yildan boshlab; 
- chet el investitsiyalari ishtirokidagi korxonalar uchun; 
- bolalar bop va badiiy hunurmandchilik mahsulotlari ishlab chiqa-aivchi 
korxonalar uchun; 
- o`zi ishlab chiqargan mahsulotlarini eksport qiluvchi korxonalar uchun. 
Korxonalarga to`lanadigan dividendlar va foizlarga O`zbekiston Respublikasi 
Vazirlar Mahkamasi belgilagan stavka bo`yicha to`lov manbayida soliq solinadi. 
O`zbekiston Respublikasidagi to`lov manbayida ilgari soliq undirilgan 
dividendlar va foizlarni olgan rezident yuridik shaxslar to`lov manbayida soliqning 
to`langanligini tasdiqlaydigan hujjatlar mavjud bo`lsa, ularni jami daromaddan 
chegirib tashlash huquqiga egadirlar. 
Banklar va boshqa moliya-kredit tashkilotlarga to`lanadigan foizlarga to`lov 
manbayida soiiq solinmaydi, balki bank va boshqa moliya-kredit tashkilotiga 
belgilangan tartibda soliq solinadi. 
Norezidentning O`zbekiston Respublikasidagi to`lov manbayidan olingan, 
doimiy muassasa bilan bog`liq bo`lmagan foydasiga manbada chegirmalarsiz 
quyidagi stavkalar bo`yicha soliq solinadi: 
 
4-§. Foyda solig`i bo`yicha beriladigan imtiyozlar 
Korxona, tashkilot va firmalarni ishlab chiqarishni rivojlantirishga foyda 
solig`ini toiashiarini qiziqtirish va rag`batlantirish uchun ayrim toifadagi 
korxonalarga imtiyozlar belgilangan, ya'ni quyidagi turdagi korxonalar foyda 
solig`i to`lashdan toialigicha ozod etiladi. Bular O`zbekiston Respublikasining 
Soliq kodeksida ko`rsatib o`tilgan: 
Protez-ortepediya buyumlari, inventar ishlab chiqarishga, shuning-dek 

---

36 
nogironlarga xizmat ko`rsatishga ixtisoslashgan korxonalar asosiy fao-liyati turi 
bo`yicha. 
Ishlovchilarni umumiy sonining kamida 50 %ini nogironlar, 1941-45-
yillardagi uaish va mehnat fronti faxriylarini tashkil etgan korxonalar (bularga, 
vositachilik, savdo, ta'minot-sotish va tayyorlov tashkilotlari kirmaydi). 
Davolash muassasalari qoshidagi davolash ishlab chiqarish ustaxonalari. 
Jazoni ijro etish muassasalari. 
Shahar yo`lovchilar transporti (taksidan, shu jumladan yo`nalishi taksidan 
tashqari) yo`lovchilarni tashish bilan bog`liq xizmatlar bo`yicha. 
Yuridik shaxslar tarix va madaniyat yodgorliklarini ta'mirlash va qayta tiklash 
ishlarini amalga oshirishda olingan daromad bo`yicha. 
Yuridik shaxslar umumiy foydalanishdagi avtomobil yo`llarini saq-lash, 
ta'mirlashdan olingan foyda. 
Yangi tashkil etilgan dehqon va fermer xo`jaliklari va xususiy korxonalar 
qishloq xo`jaligi mahsulotlarini yetishtirish va qayta ishlashdan, xalq iste'mol 
tovarlari, binokorlik materiallarini ishlab chiqarib foyda oladigan korxonalar 
ro`yxatdan o`tgandan keyin ikki yil muddatgacha. 
Satnarqand, Buxoro, Xiva va Toshkent shaharlarida yangi tashkil etilgan, 
turizm bilan shug`ullanadigan korxonalar 3 yil muddatgacha. 
Quyidagilar olingan foydalari yuzasidan: 
patent egasi (litsenziyalar) sanoat mulki obyektlari o`zi ishlab chi-qargan 
faoliyatlaridan shuningdek, ularga litsenziya sotishdan daromadi yuzasidan amal 
qilish muddati doirasida foydalana boshlangan sanadan e'tiboran: 
- ixtirolar va seleksiya yutug`idan patent bo`yicha 5 yil davomida; 
- ixtirolardan dastlabki patent bo`yicha 3 yil davomida; 
- seleksiya yutug`idan guvohnoma bo`yicha 3 yil davomida; 
- sanoat namunasidan dastlabki patent bo`yicha 2 yil davomida. litsenziat 
(litsenziya shartnomasidan foydalanish huquqini oigan shaxs) 
sanoat mulki obyektlaridan foydalanishdan oligan daromad yuzasidan 
foydalana boshlagan sanadan e'tiboran: 
- ixtirolar va seleksiya yutug`idan patent bo`yicha 5 yil davomida; 
- ixtirolardan dastlabki patent bo`yicha 3 yil davomida; 
- seleksiya yutug`idan guvohnoma bo`yicha 3 yil davomida; 
- sanoat namunasidan dastlabki patent bo`yicha 3 yil davomida; 
- foydali modeldan guvohnoma bo`yicha 2 yil davomida; 
- tovar beigisi va xizmat belgisidan 1 yil davomida. 
Chet el investitsiyalari ishtirokidagi yangi tashkil etilib, eksportga 
yo`naltirilgan va importning o`rnini bosadigan mahsulotlar chiqaradigan 
korxonalar: 
- agar ishlab chiqarilgan hajmning 25 %dan ortig`i bolalarbop mah-sulotdan 
iborat boisa 5 yil muddatga; 
- agar chet el sarmoyasining ulushi korxona ustav fondining 50 % va undan 
ko`pini tashki! etsa 2 yil muddatga. 
Ustav fondida chet el sarmoyasining ulushi 50 % va undan ko`prog`ini tashkil 
etgan chet el investitsiyasi ishtirokidagi ishlab chiqarish korxonalari-ishlab 

---

37 
chiqarishni rivojlantirish va kengaytirishga yo`naltirilgan foy-dasi bo`yicha. 
O`zbekiston Respublikasining investitsiya dasturiga kiritilgan loyihalarga 
kapital mablag`lar sarflaydigan chet el investitsiyasi ishtirokidagi ishlab chiqarish 
korxonalari 7 yil davomida. 
Qishloq xo`jaligi mahsulotlari yetishtirish va ularni qayta ishlashga (uzum-
mevalari, o`tkir ichimliklar tayyorlagandan tashqari), xalq iste'moli tovarlari, oziq-
ovqat, binokorlik materiallari 2 yil muddatga. 
Bulardan tashqari quyidagi korxonalarga soliq solinadigan foydasini 
kamaytiriladi: 
-ekologiya, salomatlik, hayriya fondlari, madaniyat, xalq ta'limi, sog-liqni 
saqlash, ijtimoiy ta'minot - 1 %dan ko`p bo'1-magan miqdorda; 
- investitsiyalar va olingan kreditlar uchun esa 50 % kamaytiriladi; 
- tabiatni muhofaza qilish tadbirlarini o`tkazishga ketgan xarajatlar 30 % 
summasiga; 
- futbolni rivojlantirishga ko`maklashish, futbol klublari va maktablarining 
moddiy-texnika bazasini yo`naltirilgan mablag`larning mustahkamlashga 50 
% 
miqdorida.