Yufa tahrir hay'ati

Юридик фанлар ахборотномаси – Вестник юридических наук – Review of law sciences
12.00.03 – Фуқаролик ҳуқуқи. Тадбиркорлик ҳуқуқи. 
оила ҳуқуқи. Халқаро Хусусий ҳуқуқ
di. Inqirozga qarshi kurashish uchun O‘zbekiston hu
-
kumati iqtisodiyotni qo‘llab-quvvatlash va inqirozdan 
eng ko‘p zarar ko‘rganlarga yordam berish uchun
1 milliard AQSH dollari (yalpi ichki mahsulotning qa
-
riyb 2 foizi) miqdoridagi Inqirozga qarshi jamg‘arma 
tashkil etdi. Inqirozga qarshi jamg‘armadan tashqa
-
ri hukumat ba’zi soliqlarni vaqtincha kamaytirdi va 
Tiklanish va taraqqiyot fondi kreditlarini oshirdi. 
Inqirozga qarshi choralar quyidagilarni o‘z ichiga 
olgan: 
– sog‘liqni saqlashni moliyalashtirish, jumladan, 
dori-darmonlar, karantin xarajatlari va sog‘liqni 
saqlash ishlari uchun ish haqiga qo‘shimchalarni ken
-
gaytirish; 
– ijtimoiy nafaqa oladigan bolali oilalar va kam 
ta’minlangan oilalar sonini ko‘paytirish; 
– zarar ko‘rgan korxonalarga foizlarni subsidi
-
yalash orqali yordam berish; 
– infratuzilma va bandlikni qo‘llab-quvvatlash 
bo‘yicha qo‘shimcha jamoat ishlarini tashkillashtirish. 
Shuningdek, hokimiyat yakka tartibdagi tadbir
-
korlar uchun ijtimoiy to‘lovlarni vaqtincha kamaytirdi, 
soliq tekshiruvlari monitoringini uzaytirdi, mol-mulk 
va yer solig‘i to‘lashni va 2019-yilgi daromad solig‘i 
bo‘yicha soliq deklaratsiyalarini kechiktirdi. Shuning- 
dek, markaziy hukumat mahalliy hokimiyatlardan 
soliqlarni 30 foizga kamaytirish va mol-mulk solig‘ini 
to‘lashda 6 oylik imtiyozli muddat berishni so‘radi.
Markaziy bank tijorat banklarga Covid-19 pan
-
demiyasi davrida iqtisodiy zarar ko‘rgan firmalar 
uchun kredit to‘lovlarini kechiktirishni taklif qildi. 
Binobarin, davlat banklari zarar ko‘rgan tarmoqlar, 
jumladan, milliy aviakompaniya uchun kreditlarni 
to‘lash muddatlarini uzaytirdi. Iqtisodiyotni yanada 
qo‘llab-quvvatlash maqsadida Markaziy bank qayta 
moliyalashtirish stavkasini 2020-yilda 200 bazaviy 
punktga pasaytirdi. Xususan, qayta moliyalashtirish 
stavkasi 2020-yil 15-aprelda 16 foizdan 15 foizgacha, 
8-sentabrda esa 15 foizdan 14 foizgacha pasaytirildi. 
Markaziy bank me’yoriy kapitalga bo‘lgan talablarni 
o‘zgartirmagan holda real sektordagi ishlab chiqarish 
subyektlarining likvidlilik hamda moliyaviy salohi
-
yatlarini kuzatishda davom etmoqda. Bundan asosiy 
ko‘zlangan maqsad iqtisodiyotni pandemiya sharoi- 
tida inqirozdan saqlash va barqaror iqtisodiy o‘sishga 
erishishni ta’minlashdir.
Bundan tashqari, mamlakatimizda pandemi
-
ya sharoitida iqtisodiy qo‘llab-quvvatlash va in
-
qirozning oldini olish maqsadida Vazirlar Mahkama
-
sining 2020-yil 22-apreldagi 213-F-sonli farmoyishi 
bilan “Saxovat va ko‘mak” jamg‘armasini tashkil 
etilganligi inqirozga qarshi ko‘rilgan choralardan 
biri hisoblanadi [10]. Bu jamg‘armani shakllantirish 
orqali nafaqat ijtimoiy himoya nazarda tutilgan, balki 
kichik va o‘rta biznesda moliyaviy zarar ko‘rayotgan 
ishlab chiqarish korxonalari faoliyatini moliyaviy 
qo‘llab-quvvatlash choralari maqsad qilingan edi. 
Shuningdek, Vazirlar Mahkamasi tomonidan 
2020-yil 17-iyunda “O‘zbekiston Respublikasi
Moliya vazirligi huzuridagi Inqirozga qarshi kurash
-
ish jamg‘armasiga Xalqaro valyuta jamg‘armasidan 
mablag‘lar jalb qilish chora-tadbirlari to‘g‘risida”
-
gi 388-son qaror qabul qilindi. Unga ko‘ra Xalqaro 
valyuta jamg‘armasi tomonidan 2020-yil 18-may 
kuni O‘zbekiston Respublikasiga imtiyozli qarz mab
-
lag‘lari ajratilishi ma’qullangan, bu qarz mablag‘lari 
quyidagilarni o‘z ichiga oladi:
– Tezkor kreditlash dasturi (Rapid Credit Facility) 
bo‘yicha 10 yil muddatga (5 yillik imtiyozli davri bi
-
lan) 92,05 mln SDR (yoki MAH – maхsus ayirbosh
-
lash huquqi) miqdoridagi foizsiz qarz;
– Tezkor moliyalashtirish instrumenti (Rapid
Financing Instrument) boʻyicha 5 yil muddatga
(3 yillik imtiyozli davri bilan) 1,05% yillik foiz 
stavkasi bilan 183,55 mln SDR miqdoridagi qarz [11].
Fikrimizcha, bu ko‘rilayotgan chora-tadbirlar- 
ning barchasi koronavirus pandemiyasi va karantin 
davrida iqtisodiyotni harakatlantirishning muhim va 
zaruriy richaglaridir. 
Yuqorida ko‘rib chiqilganlardan xulosa qilib
aytadigan bo‘lsak, Yevropa Ittifoqining hozirgi glo- 
bal inqiroz qarshisida ko‘p tomonlama ojiz bo‘lib 
qolgani tabiiy holat. Buni 2020-yil 26-martda bo‘lib 
o‘tgan Yevropa Ittifoqi a’zo davlatlari prezidentlari 
uchrashuvida Covid-19 inqirozi tufayli kelib chiqqan 
iqtisodiy muammolarni hal qilishda umumiy va yak
-
dil to‘xtamga kela olinmagani tasdiqlab berdi.
Fikrimizcha, Yevropa Ittifoqining kelajagini ijobiy 
tomonga burish uchun eng yaxshi vosita bu Yevropa 
Ittifoqi integratsiyasini kuchaytirish orqali mazkur in
-
qirozdan chiqib ketishdir. Boshqacha qilib aytganda, 
uning kuchayishi barcha a’zo davlatlar uchun umumiy 
yechimlar ishlab chiqilishiga olib keladi. Shu nuqtayi 
nazardan inqirozga qarshi choralarni ishlab chiqishda 
integratsiyalashuvni kuchaytirish ulkan ahamiyatga ega.
Shuningdek, O‘zbekiston Respublikasi tomoni
-
dan koronavirus pandemiyasi va karantin davrida 
ko‘rilgan chora-tadbirlar ham o‘z vaqtida amalga

---

76