126
b) Joyning
sifati
Texnologik
sanitariya,
yong‘indan
saqlash qoida-
lariga javob
beradi.
Asosiy talab-
larga javob be-
radi, lekin
ta’mirlash ke-
rak
Faqat texnik tal-
ablarga javob be-
radi, boshqa tal-
ablarga javob
bermaydi,
ta’mirlash kerak
Barcha tal-
ablarga javob
ber-maydi
Moddiy-texnika ta’minotini tahlil qilish
1. Zarur bo‘lgan dastgohlar ro‘yhati tuziladi.
2. Sotib olish imkoniyati aniqlanadi.
3. Lizing shartnomasi bilan ijaraga olish imkoniyati aniqlanadi.
4. Tayyorlash imkoniyati aniqlanadi.
5. Zarur bo‘lgan xom ashyo va materiallar ro‘yxati tuziladi.
6. Ta’minot manbalari belgilanadi.
7. Ularning ishonchliligi aniqlanadi.
8. Xom ashyoni sifat ko‘rsatkichlari bo‘yicha aniqlanadi.
9. Moddiy-texnika ta’minoti bo‘yicha baholash 3.18-jadval asosida olib boriladi.
3.18-jadval
Moddiy-texnika ta’minoti (MTT) bo‘yicha tadbirkorlik g‘oyasini amalga
oshuvchanligini baholash
Muammolar
va omillar nomi
Baholash mezonlari
Kichik qiyin-
chiliklar
(5)
O‘rta qiyinchili-
klar
(3)
Katta qiyin-
chiliklar (1)
Amalga
oshirish im-
koni yo‘q
(0)
MTT MUAMMOSI
a)
Dastgohlar bi-
lan
ta’minlanganlik
Sotib olish
oson (yoki ija-
raga olish
mumkin)
Sotib olish
qiyin; sotib
olish oson, le-
kin ta’mirlash
kerak
Tayyorlash
zarur, lekin
tayyorlovchini
topish qiyin
Muammoni
hal
qilish-
ning
aniq
echimi yo‘q
b) Xom ashyo,
yarim tayyor
mahsulot bilan
ta’minlanganlik
Muammo yo‘q
Qiyin, lekin
ikoniyati bor
Ta’minlash
murakkab,
doimiy emas,
sifati past
Muammoni
hal
qilish-
ning
aniq
echimi yo‘q
V. Ekologik muammolarni tahlil qilish
1. Texnologik jarayonlarni o‘rganib, zararli holatlar aniqlanadi.
2. Zararli chiqindilar, gazlar, ifloslantiruvchi moddalar chiqadigan manbalar
ko‘rib chiqiladi.
127
3. Ekologiyani buzilishiga ta’sir qiladigan jarayon va dastgohlarni al-
mashtirish imkoniyatlarini izlaydi.
4. Zararli hodisalarni bartaraf qilish chora-tadbirlarini ko‘radi.
5. Tadbirkorlik g‘oyasini ekologik jihatdan amalga oshuvchanligini
baholaydi. Baholash uchun 3.19-jadval ma’lumotlaridan foydalaniladi.
3.19-jadval
Tadbirkorlik g‘oyasining ekologik jihatdan amalga oshuvchanligini
Muammo-
lar
va omillar
nomi
Baholash mezonlari
Kichik qi-
inchiliklar
(5)
O‘rta qiyinchili-
klar
(3)
Katta qiyinchili-
klar
(1)
Amalga
oshirish imkoni
yo‘q
(0)
EKOLOGIK MUAMMOLAR
a)
Zararli
oqavalar
Yo‘q
Ayrim salbiy
omillar ta’sirida
me’yordan oshib
ketadi,
bevosita
tex-nologiyaga
tuzatish kiritish
kerak
Ba’zi parametrlarda
me’yordan chiqish
yuz beradi, bevosita
maxsus texnologik
va himoya vositalari
bilan ta’minlanishi
kerak
Maxsus himoya
inshootlari
uchun qurilishi
murakkab
binolar
qurish
kerak
b) Zararli
gaz
Yo‘q
Ayrim salbiy
omillar ta’sirida
me’yordan oshib
ketadi, bevosita
texnologiyaga tu-
zatish kiritish
kerak
Ba’zi parametrlarda
me’yordan chiqish
yuz beradi, bevosita
maxsus texnologik
va himoya vositalari
bilan ta’minlanishi
kerak
Maxsus himoya
inshootlari
uchun qurilishi
murakkab
binolar qurish
kerak
v)
Shov-
qin
Yo‘q
Ayrim salbiy
omillar ta’sirida
me’yordan oshib
ketadi, bevosita
texnologiyaga tu-
zatish kiritish
kerak
Ba’zi parametrlarda
me’yordan chiqish
yuz beradi, bevosita
maxsus texnologik
va himoya vositalari
bilan ta’minlanishi
kerak
Maxsus himoya
inshootlari
uchun qurilishi
murakkab
binolar qurish
kerak
g) Boshqa
ifloslilar
Yo‘q
Ayrim salbiy
omillar ta’sirida
me’yordan oshib
ketadi, bevosita
texnologiyaga tu-
zatish kiritish
kerak
Ba’zi parametrlarda
me’yordan chiqish
yuz beradi, bevosita
maxsus texnologik
va himoya vositalari
bilan ta’minlanishi
kerak
Maxsus himoya
inshootlari
uchun qurilishi
murakkab
binolar qurish
kerak.
128
G. Tadbirkorlik g‘oyasining amalga oshuvchanligiga
umumiy
baho berish
U quyidagi formula bo‘yicha amalga oshiriladi:
AO
tg‘
= AO
m
+AO
b
+AO
k
+AO
mtt
+A
oe
Agar biror bir ko‘rsatkich bo‘yicha natija «O» ga teng bo‘lsa, shu omil
bo‘yicha g‘oya
amalga oshiriluvchan emas, demak umumiy baho «O» ga teng
bo‘ladi.
Tayanch iboralar
Kichik korxona mezoni, biznesni tashkil qilish texnologiyasi, tadbirkorlik
g‘oyasi, «fikrlar hujumi», biznesni tanlash qoidalari, g‘oyani amalga oshirish
muammolari, g‘oyaning iqtisodiy samaradorlik ko‘rsatkichlari, risk, risk hududi,
risk turlari.
Nazorat savollari
1. Kichik biznes va xususiy korxonalar qanday ustuvor ustunliklarga ega?
2. O‘zbekiston Respublikasida kichik korxonalar to‘g‘risidagi qonun qachon qabul
qilingan?
3. Kichik korxonalar mezonini ayting?
4. Kichik korxonalarni tashkil etishning bosqichlarini ayting?
5. Tadbirkorlik g‘oyasi deganda nimani tushunasiz?
6. Tadbirkorlik g‘oyasini tanlash qoidalarini ayting?
7. «Fikrlar hujumi» qoidasini qanday izohlaysiz?
8. Tadbirkorlik g‘oyasini amalga oshirish muammolarini ayting?
9. Moliyaviy muammolarga nimalar kiradi?
10. Texnologik muammolarni ayting?
11. Loyiha qanday amalga oshiriladi?
12. Bino, joy muamolarini ayting?
13. Moddiytexnika ta’minoti deganda nimani tushunasiz?
14. Ekologik muammolarni ayting?
15. Kichik biznes va xususiy korxonalarni tashkil qilish va ro‘yxatdan o‘tkazish
qoidalarini aytib bering?
16. Kichik biznes va xususiy korxonalarda riskning mohiyati nimada?
17. Risk turlarini ayting?
18. Kichik biznes va xususiy korxonalarda risk qanday baholanadi?
19. Tadbirkorlik risklari qanday boshqariladi?
20. Tadbirkorlik riskining mohiyati nimada?
