Yu. S. Shokirova, E. Yunusaliyev

Jiddiy risk 
zonasi 
Risksiz
zona 

---

98 
Risk haqidagi to‘liq ma’lumotni ehtimoliy yo‘qotishlar taqsimoti egri 
chizig‘i yoki ehtimoliy zararlarning grafik tasviri ko‘rsatib beradi. 
Ehtimoliy zararlar egri chizig‘ini shakllantirish uchun foydaga ehtimoliy 
hajm sifatida qaraymiz va ehtimolliklarni taqsimlash egri chizig‘ini olinadigan 
foyda darajasiga bog‘liq ravishda quramiz. 
Olinayotgan foydaning ehtimoliy taqsimoti egri chizig‘ini qurishda 
quyidagilarni inobatga olamiz: 
1. Olinayotgan foyda ehtimolligi hisobiy foyda hajmiga teng. Bu kabi 
ehtimoliy foydani (V
r
) olish maksimal darajada, (F
r
)ning qiymatini kutilayotgan 
foydaning matematik ifodasi orqali hisoblash mumkin. 
2. Zararlar foyda (

F
)ning kamayishini foydaning hisobiy hajmi Fr bilan 
solishtirish orqali hisoblanadi. Agar real foyda Fga teng bo‘lsa, u holda, 
 
F
F
F
r



 
 
 
 
 
(3.6) 
bunda: 
F

- foydaning kamayishi , 
r
F
- hisoblanadigan foyda
F
F
F
r



(3.7)
 
1.
Amaliyotda katta hajmdagi zarar ehtimolligi nolga teng 
Albatta riskning qaysidir darajasini qabul qilish murakkab jarayon, chunki 
ular barcha tur risklar uchun muvofiq kelmasligi mumkin. Ammo ular tadbirkorlik 
risklarining o‘zgarish qonuniyatlarini to‘g‘ri aks ettiradi va gipotezaga asoslanadi. 
Foyda olish ehtimolligi egri chizig‘idan kelib chiqib, foydani ehtimoliy 
zararlar taqsimotining egri chizig‘ini quramiz. (3.6 – rasm) 
Foydaning ehtimoliy zararlar taqsimoti egri chizig‘ida aks ettirilgan bir qator 
xarakterli nuqtalarni ajratib ko‘rsatamiz. 
Birinchi nuqta (

F=0
va 
V=V
r
) foydaning zarar ehtimolligi nolga teng 
ekanligini ko‘rsatadi. 
Ikkinchi nuqta (

F=F
r
va 
V=V
d
) ehtimoliy zararlar hajmi kutilayotgan 
foydaga teng ekanligini xarakterlaydi. 
1 va 2 - nuqtalar yo‘l qo‘yilishi mumkin bo‘lgan risk hududi holatini 
aniqlovchi chegaraviy nuqtalar hisoblanadi. 
V
kr 
PR
r
VR
J PR 
V
d 

---

99