Ю. И. АҲмадалиев

М.Миракмаловнинг, 
минтақавий 
тадқиқотларда 
Қ.Хакимов, 
Ю.Аҳмадалиевларнинг ишлари ҳам диққатга сазавордир.
Топонимика оралиқ мавқега эга бўлган интеграл фан бўлиб, 
лингивистика (тилшунослик), география, тарих фанлари оралиғида юзага 
келди. Шунда унинг мураккаблиги, фанлараро мажмуали моҳияти очилади. 
Тилшунослик нуқтаи-назаридан топоним аввало қайсидир тилдан 
олинган сўз эканлиги, атоқли отлиги, сўз туркими бўлиши билан тавсиф-
ланади. У тилнинг алоҳида қатламини ташкил этиб, уни шаклланиш 
тарихини ва ривожланишини ўзида акс эттиради. 
Географик номлар маълум тарихий даврда юзага келади, тарихий 
воқеаларнинг хронологик гувоҳи ҳисобланади. Топонимлар вақт давомида 
шакли ва мазмуни бўйича ўзгариб боради, аниқ тарихий воқеаларга боғлиқ 
равишда ҳудудий тарқалади. Урушлар, аҳоли миграцияси, этник жараёнлар 
минтақа топонимиясида ўзининг изини қолдиради. Ҳар бир тарихий давр 
ўзининг маълум географик номлар қатламини - стратиграфиясини юзага 
келтиради. Бу жиҳатлари билан топонимика тарих фани билан узвий алоқада 
ривожланиб боради. 
Топонимларнинг география учун аҳамияти беқиёсдир. Географик 
номлар картанинг асосий элементи бўлиб, ҳудудий боғлиқлиги, топоним 
адресни, манзилни кўрсатиб бериши билан ажралиб туради. Географик 
номлар маълум ҳудуднинг ўзлаштирилиши, хўжаликда фойдаланилиши, 
аҳолисининг тарқалиши ҳақида ҳикоя қилади. Топонимларда маълум 
минтақанинг табиий шароити ва ресурслари ўз аксини топади, қадимги 
ландшафтларни тиклаш имконияти юзага келади. Географик терминларни 
билиш орқали топонимларнинг илмий этимологиясини очиб бериш мумкин 
бўлади. 
Юқоридагилардан кўриниб турибдики, топонимикада бир фаннинг 
устунлигини, асосий эканлигини таъкидлаш ноўрин бўлиб, ҳар бир фаннинг 
ўз функцияси борлигини таъкидлаш тўғри бўлади (1-расм). 
 

---

20