Yozma savollar uchun namuna

117“Peshindan keyin nuqul o‘ng qovog‘im uchaverdi. Qurib ketsin! Shu ko‘zim uchsa xafa 
bo‘laman. O‘zimni chalg‘itish uchun tappi qildim, hovlini chalib chiqqan bo‘ldim. Dilim o‘lgur 
hech yorishmaydi. Dardimni aytay desam, Robiya ham ishda. Qolaversa, Oqsoqoldek odam 
yarim kechagacha daladan chiqmaganidan keyin o‘zini u yoqqa-bu yoqqa tashlashga uyaladi-da 
kishi...”
. Berilgan matndan frazeologik birlik(lar)ni aniqlang va frazeologik tahlil qiling. 
JAVOB: Matndagi frazeologik birliklar:qovog'i uchdi,qurib ketsin,ko'zi uchmoq,dili yorishmoq,
Qovog'i uchmoq-ibora :ko'zi uchmoq iboralari inson noxush holatni avvaldan sezgan paytga 
nisbatan 
qo'llaniladi 
,dili 
yorishmaydi-dili 
g"ash 
,umumtil 
iborasi,tashvishli,notinch,bezovta,ma'nolarini ifodalaydi, 
118“Xayolim bo‘linarmikin deb, tomorqadagi jo‘xorizordan sigirga o‘t yulayotganimda ertalab 
Muzaffar «jo‘xori kabob yeyman» degani esimga tushdi. Ukam ham juda kajbahs-da!”. 
Berilgan 
matndagi fe’llarni tahlil qiling. 
JAVOB: Xayolim bo'linarmikin deb ,tomorqadagi jo'xorizoridan sigirga o't yulayotganimda 
ertalab Muzaffar "jo'xori kabob yeyman" degani esimga tushdi.matnda fe'lga qarashli 5 ta so'z 
bor:bo'linarmikin,yulmoq,yeyman,degani,esga tushmoq, 
Bo'linarmikin-mustaqil fe'l,o'timsiz fe'l,chunki tushum kelishigidagi so'z bilan birika 
olmaydi,o'zlik nisbatda, -in qo'shimchasini olgan bo'lishli fe'l.1-shaxs birlikda,kelasi zamonda, 
Degan-mustaqil fe'l,bo'lishli ,o'timli fe'l,vazifaviy shakl,sifatdosh-gan affiksi bilan yasalgan 
119“Cholim ham o‘z kindigini o‘zi kesgan xilidan edi. Kolxoz bo‘larmish degan gap chiqqanida 
Orifxo‘ja boyning odamlari kechasi uyimizga bostirib kirgan. «Ichagingni boshingga salla qilib 
ketamiz»,–deb qo‘rqitgan
”. Matndagi iboralarni tahlil qiling. 
JAVOB: O'z kindigini o'zi kesgan" frazeologizmida fe'l orqali shaxsning belgisi ko'rsatilib 
,qaysar,o'z bilganidan qolmaydigan ,o"z kuchiga tayanadigan insonga ishora qiladi,bu frazeologik 
birlikni ham bo'lishsiz shaklda qo'llab bolmaydi 
120“Juvongina o‘lgur noinsof! Bolaning uvoli tutgur, imonsiz! Eringni birovdan kam joyi yo‘q 
edi-ku! Cho‘loq bo‘lsa devor oshib o‘g‘rilik qilib bo‘lmagandir! To‘rt yil qon kechib keldi-ku! 
Eri urushda o‘lgan qanchadan qancha gulday juvonlar yuribdi sabr qilib. Aqalli bolangni 
o‘ylasang bo‘lmasmidi, imonfurush!”.
Matndan qarg‘ish nutqiy akti qatnashgan o‘rinlarni topib, 
izoh bering. 
JAVOB: "juvongina o'lgur","bolangni uvoli tutgur","imonsiz" ,"imonfurush",qarg'ish soʻzlari 
qatnashgan 
121“Dukur-dukur ot keldi, Ot boshida xat keldi. Xatini o‘qib ko‘rsam, Voy-voy bilan dod 
keldi...”.
Matndagi undov va taqlid so‘zlarni morfologik tahlil qiling. 
J:
Matnda 2ta undov va 1ta taqlid so'z qatnashgan. 

---

37 
Voy-voy -his-hayajon undovi,tuzilishi jihatdan takror undov, 
Dod-his -hayajon undovi,sodda undov. 
Dukur -dukur -tovushga taqlid ,qismlari takrorlangan.hayvon tovushi ga taqlidni bildiradi.
122“Yarim kecha bo‘lib ketganiga qaramay, boshini yuvdi”.
Matndan ravishni topib, morfologik 
tahlil qiling. 
J:
Yarim -ravish,qaysi? so'rog'iga javob bo'ladi,oddiy daraja ,gapda aniqlovchi bo'lib kelgan,tub 
ravish.
123“
Doim shunaqa maynavozchilik qiladi. Yig‘lab-siqtasa, «Uyingizga sig‘may qoldimmi», – 
deb shovqin solsayam go‘rga edi. Kuladi”. 
Matndan qo‘shma fe’llarni topib, morfologik tahlil 
qiling. 
J: Maynavozchilik qilmoq 
Sig'may qoldimmi 
Shovqin solmoq 
Go'rga edi 
Maynavozchilik qilmoq-mustaqil fe'l,bo'lishli ,o'timsiz,aniq nisbat,hozirgi-kelasi zamon,3shaxs 
,yasama fe'l ,sof fe'l, nima qiladi? so'rog'iga javob bo'ladi,gapda kesim vazifasida kelgan. 
124“