Yozish jarayoni



Download 159,51 Kb.
bet10/14
Sana08.01.2021
Hajmi159,51 Kb.
#55063
1   ...   6   7   8   9   10   11   12   13   14
Bog'liq
Yozish jarayoni

Tartibga solish va til


O'z-o'zidan paydo bo'lgan nutq va yozma matnni tuzish uslubi va ishlatilgan til jihatidan sezilarli farqlarni ko'rsatadi. Ko'pgina yozuvlar ma'lum bir diskurs tashkilotiga mos keladi; odatdagi inglizcha paragraf qurilishi, masalan, namunaviy ibora, so'ngra istisnolar yoki qo'shimcha namuna, keyin qaror yoki xulosa mavjud. Ba'zi suhbatlar, bu haqiqat, oldindan tuzilgan namunalarga ham amal qiling. Masalan, fatik voqealar, odamlar oldindan aytib bo'ladigan almashinuvlar bo'lgan joylardir:

A: Siz yaxshimisiz?

B: Yaxshi. Sizchi?

A: Yaxshi.

Bu erdagi maqsad haqiqiy ma'noni yetkazish emas, balki ijtimoiy uyg'unlikni saqlashdir. Biroq, ko'pgina og'zaki almashinuvlarni deyarli oldindan aytib bo'lmaydi.

Gapirish va yozish o'rtasidagi eng muhim farqlardan ikkitasi to'g'ri daraja va shakllanganlik masalasidir. Notiqlar noto'g'ri talqin qilishlari va buzib ko'rsatadigan grammatikani ishlatishlari mumkin, ammo hech kim notiqning aqli va ma'lumot darajasiga baho bermaydi. Yaxshi shakllanganlikka kelsak, yozuvlarning aksariyati to'liq rivojlangan jumlalardan iborat, ammo nutq ko'pincha to'liq jumlalar emas, balki til so'zlari va iboralarning kichik qismlaridan iborat. Bunga odatiy misol - quyultirilgan savollardan foydalanish. Nutqda biz ko'pincha pechene kabi bitta so'zni aytamiz? o'z-o'zidan savol berish funktsiyasini bajarish uchun (pechene istaysizmi?). Agar biz nutqning yaqinlashishini yozmasak, albatta yozma ravishda bu nomaqbul bo'ladi.

Gapirish va yozish o'rtasidagi yana bir muhim farq leksik zichlikka tegishlidir - bu tarkibiy so'zlarning ishlatilgan grammatik (yoki funktsiya) so'zlarga nisbati. Biz bu yerda tarkibiy so'zlardan otlar, asosiy fe'llar, sifatlar va ko'pgina so'zlarni, masalan, gullar, yugurish, to'q sariq ranglar kabi mazmunli so'zlarni anglatish uchun foydalanmoqdamiz. Bularni, agar bo'lgan bo'lsa (va, albatta, tarkibiy so'zlarni jumlalar qilish uchun bog'laydigan) kabi grammatik so'zlarni taqqoslasak, yozma matnda grammatik so'zlarga qaraganda ko'proq mazmunli so'zlarga ega ekanliklarini topamiz. Ammo nutqda tarkibiy so'zlarning nisbati sezilarli darajada kichikdir.

Bu yozuvning o'ziga xos xususiyati bo'lgan tarkibiy so'zlarning shunchaki yuqori ulushi emas; shuningdek, amaldagi so'zlar: Yigit va salqin so'zlar zamonaviy ingliz tilida tez-tez uchraydi, lekin yozma ravishda emas, holbuki dalillar va odatiyliklar gapirishdan ko'ra yozma ravishda ko'proq uchraydi. Frazali fe'llar (olib qo'yish, boqish, qarash va h.k.) yozishda emas, balki suhbatda ko'proq uchraydi. Shuningdek, ikkilanish belgilaridan foydalanishimiz mumkin (umm, yaxshi va boshqalar), noaniq birliklar (masalan, Mmm, Uh huh) va hissiyotlar(wow! Cor! Va boshq.) ishlatamiz yozma shakldan istisno tarzda. Biz nutqda bema'ni so'zlarni (thingsamajig, whatd'youcallit) ishlatamiz, ammo yozma ravishda emas.

Xuddi shunday, ba'zi grammatik xususiyatlar nutqqa qaraganda yozma ravishda kamroq uchraydi, masalan, qo’shilgan qilingan fe'l shakllari (isn’t won’t etc), teg savollari (you are English, aren’t you?) Va aks-sado savollar (A: Men chindan ham baxtsizman. B: Siz haqiqatdan ham baxtsizmisiz?).

Ammo, yana bir bor, yozma va og'zaki til o'rtasidagi tafovutlar nuqtai nazarini aniqlab olishimiz kerak. Biz aytib o'tgan suhbatlarning ko'plari, nutq yanada yozma shaklda (ma'ruza, dafn marosimi yoki siyosiy nutqda bo'lgani kabi) kam uchraydi. Yozuv nutqqa taqlid qilishni maqsad qilganida (gapning romani yoki pyesasida) nutqning til xususiyatlari paydo bo'ladi va zamonaviy elektron yozuvlarning ko'pi nasrga qaraganda suhbatga o'xshaydi. Darhaqiqat, "kamroq tugmalarni bosish yaxshiroq" tamoyiliga rioya qilgan holda, elektron aloqa raqamlarni va bitta harflarni ishlatib yozuvning ba'zi shakllarini taxminiy to'liq yozilgan matnni (masalan, keyinroq ko'rish uchun CUL8R) o'zgartira boshladi.




Download 159,51 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   6   7   8   9   10   11   12   13   14




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish