Yoyiq burchak burchak gradusi reja: Burchak. Uning ta’rifi. Burchakning turlari

1
60

qismi

1 minut ( ) va bir

<(ca)= ⁶ 4=80° <(da)= ⁶ ^2=40^ominutning ⁶⁰ qismi 1 sekund (^') deb qabul qilingan.
Agar tekislikdagi 2 to’g’ri chiziq kesishmasa , ular parallel to’g’ri chiziqlar deyiladi. a||b deb yoziladi.
Parallel to’g’ri chiziqlarning asosiy xossasi (Parallellik aksiomasidir).

1. 
   Berilgan nuqtada yotmagan nuqta orqali shu to’g’ri chiziqqa bittadan ortiq parallel to’g’ri chiziq o’tkazish mumkin emas.
   
2. 
   Uchinchi to’g’ri chiziqda parallel 2 ta to’g’ri chiziq o’zaro parallel bo’ladi.
   

Geometriyaning parallellik aksiomasiga bog’liq bo’lmagan qismi absolyut geometriya deyiladi.
Fales teoremasini misol qilib aytishimiz mumkin.
Vertikal burchaklardan bittasi to’g’ri burchak bo’lsa qolgan burchaklar ham to’g’ri burchak bo’ladi. Bunday holda vertikal burchaklarni hosil qiluvchi to’g’ri chiziqlar o’zaro perpendikulyar to’g’ri chiziqlar deb ataladi.
Demak 90^oli < hosil qiluvchi to’g’ri chiziqlar perpendikulyar to’g’ri chiziqlardir.
To’g’ri chiziqda yotmagan nuqtadan shu to’g’ri chiziqqa yagona perpendikulyar o’tkazish mumkin.perpendikulyarlik belgisi.
(shoqul asbobi qurilishda ishlatiladi)
AB 1 ME AB-1 asosi.
Masalalar.
7 ta to’g’ri chiziq 8 ta nuqtada kesishishi mumkinmi?
Yechish: Mumkin 3 tasi perallel bo’lsa.
12^o li burchakka qo’shni burchakning kattaligini toping.
180^o-12^o=168^o. Demak 2-burchak 168^oga teng.
OB nur AOS burchak bissektrisasi bo’lsa AOB
Figuralarni burchaklari necha gradusdan





Mashqlar

1. 
   Transportirning yasalishi qanday geometrik xossalarga asoslangan?
   
2. 
   Transportir yordamida 25⁰ li, 15⁰ li burchak yasang.
   
3. 
   Transportir yordamida 120⁰ li, 140⁰ li burchak yasang.
   
4. 
   380⁰liburchakni qanday yasash mumkin?
   
5. 
   To’qri burchak (90⁰), 45⁰ li o’tkir burchak, 105⁰ li o’tmas burchaklarni transportir yordamida yasang.
   

Aylanada ikkita ixtiyoriy A va B nuqtani belgilaylik. Ular aylanani ikkita yoyga ajratadi.
Bu yoylarning har biri aylana yoyi deb ataladi. Aylana yoylarini bir-biridan farqlash uchun ular orasida oraliq nuqta belgilanadi yoki kichik lotin harfi qo’yiladi.
Masalan, 1- rasmda ajratib ko’rsatilgan yoy ^ACB (o’qilishi: ACB yoy) yoki, shuningdek, ^ACB yoki kabi belgilanadi.
rasmda MN vatar (kesma) va MN yoy ko’rsatilgan. Odatda MN vatar MN yoyni tortib turadi deyiladi.
Aylana butun yoyining 360 dan bir bo’lagi bir gradus deb ataladi va 1⁰ kabi belgilanadi. Gradus aylana yoyining o’lchov birligi qilib olingan. Masalan, AB yoyning gradus o’lchovi 105⁰ ga teng bo’lsa, u
AB = □ 105° shaklida yoziladi.
Aylana diametri uning yoyini 180° ga teng bo’lgan ikkita yoyga ajratadi.
Aylana yoyining gradus o’lchovi uning radiusiga boqliq emas.

Vaqtni aniqlash uchun qadimda odamlar quyosh soatlaridan foydalanishgan. Yerga aylana chizib, uni qismlarga ajratib markaziga tayoqcha suqib qo’yishgan. Quyosh osmon bo’ylab harakat qilgan sayin tayoqcha soyasi bir qismdan ikkinchi qismga surilib borgan. To’g'ri, quyosh soatlari bulutli havoda ishlamagan. «Umr o’tmoqda» jumlasi suv soatidan kelib chiqqan. Qismlarga ajratilgan idishga suv asta- sekin tomchilab oqadi. So’ng suvning o’mini qum egallagan. U ham tepadan pastga oqa boshlaydi. Ammo bu soatlarning barchasi aniq emas edi. Birinchi toshli mexanik soatlarni fransuz monaxi Jerve yasagan. Asta-sekinlik bilan ular mukammallashib 1300-yili Yevropada aniq mexanik soatlar paydo bo’ldi. Maxsus moslama soat millarini aylantirgan.

MISOLMinutlarda ifodalang: 1 soat 20 minut, 1 soat 40 minut, 2 soat, 2 soat 15 minut.

1. 
   Soat va minutlarda ifodalang: 90 minut, 150 minut, 180 minut, 200 minut, 240 minut.
   
2. 
   Soatlarda ifodalang: 1 sutka 6 soat, 2 sutka, 2 sutka 12 soat, 3 sutka, 3 sutka 10 soat.
   

571. 
     MISOL
     

Ustun shaklida qo‘shing:
124+153 327 + 468 557 + 276
253 + 234 456 + 382 638 + 274

571. 
     MISOL
     

Maktabda har bir dars 45 minutdan davom etadi. Birinchi va ikkinchi darsdan keyin 5 minutdan tanaffus, uchinchi darsdan keyin esa 15 minut tanaffus bo‘ladi. Birinchi dars boshlangandan to'rtinchi dars tugaguncha qancha vaqt o'tadi?rivojlantiruvchi: O’quvchilar bilim, ko’nikmarini oshirish.Darsning turi: Takrorlash.uslubi: Mustaqil ishlash.jihozi: Ko’rgazmalar, tarqatma matreallar.Darsning borishi:Tashkiliy qism:O’quvchilar davomatini, darsga tayyorgarligini nazorat qilish Psixologik iqlim yaratishO’tilgan Simmetrikshaklllarga misopllar keltiring.Simmetriya o’qi deganda nimani tushunasiz .Qanday shakllar simmetrik shakllar deyiladi.Yangi mavzu bayoni Burchakning bissektrisasida yotgan to’g’ri chiziq shu burchakning simmetriya o’qi bo’ladi.



Agar F shaklning har bir huqtas F shakMng mos nuqtalariga O nuqtaga nisbatan simmetrik nuqtasi bo’lsa, bu ikki shakl O nuqtaga nisbatan markaziysimmetrikshakllar deyiladiteoremaNuqtaga nisbatan simmetrik shakllardamos nuqtalar orasidagi masofalar teng.
teoremaNuqtaga nisbatan simmetriyada kesmalar orasidagi burchak saqlanadi Mustahkamlash- Dars so’ngida o’quvchilammg bajargan ishlari tekshirilib baholanadi.Ballash
O’quvchilar 1,2,3,4,5 ballar bilan bilan ballanadi Uyga vazifa TakrorlashSimmetriya markazini



Burchakning bissektrisasida yotgan to’g’ri chiziq shu burchakning simmetriya o’qi bo’ladi.Agar F shaklning har bir nuqtasi F shaklning mos nuqtalariga O nuqtaga nisbatan simmetrik nuqtasi bo’lsa, bu ikki shakl O nuqtaga nisbatan markaziy simmetrik shakllar deyiladiteoremaNuqtaga nisbatan simmetrik shakllarda mos nuqtalar orasidagi masofalar teng.teoremaNuqtaga nisbatan simmetriyada kesmalar orasidagi burchak saqlanadiDars so’ngida o’quvchilammg bajargan ishlari tekshirilib baholanadi.BallashO’quvchilar 1,2,3,4,5ballar bilan bilan ballanadi.

XULOSA
Vaqtni aniqlash uchun qadimda odamlar quyosh soatlaridan foydalanishgan. Yerga aylana chizib, uni qismlarga ajratib markaziga tayoqcha suqib qo’yishgan. Quyosh osmon bo’ylab harakat qilgan sayin tayoqcha soyasi bir qismdan ikkinchi qismga surilib borgan. To’g'ri, quyosh soatlari bulutli havoda ishlamagan. «Umr o’tmoqda» jumlasi suv soatidan kelib chiqqan. Qismlarga ajratilgan idishga suv asta- sekin tomchilab oqadi. So’ng suvning o’mini qum egallagan. U ham tepadan pastga oqa boshlaydi. Ammo bu soatlarning barchasi aniq emas edi. Birinchi toshli mexanik soatlarni fransuz monaxi Jerve yasagan. Asta-sekinlik bilan ular mukammallashib 1300-yili Yevropada aniq mexanik soatlar paydo bo’ldi. Maxsus moslama soat millarini aylantirgan. Maktabda har bir dars 45 minutdan davom etadi. Birinchi va ikkinchi darsdan keyin 5 minutdan tanaffus, uchinchi darsdan keyin esa 15 minut tanaffus bo‘ladi. Birinchi dars boshlangandan to'rtinchi dars tugaguncha qancha vaqt o'tadi?rivojlantiruvchi: O’quvchilar bilim, ko’nikmarini oshirish.Darsning turi: Takrorlash.uslubi: Mustaqil ishlash.jihozi: Ko’rgazmalar, tarqatma matreallar.Darsning borishi:Tashkiliy qism:O’quvchilar davomatini, darsga tayyorgarligini nazorat qilish Psixologik iqlim yaratishO’tilgan