Yo`sin toifa o`simliklar sinfi

YUNGERMANIA QABILASI-JUNGERMANNIIDAE

Sinfcha (ajdodcha) -Jungermanniidae. Bu sinfchaga 250 turkum va 5 mingdan ziyodroq tur kirib, ularning ko`pchiligi tropik va subtropik zonada tarqalgan. Ayrim vakillari esa epifit va epifil holda uchraydi.

Elatera ipchasi sporani atrofga tarqalishiga xizmat etadi. Sporalar yetilganidan keyin atrofga tarqaladi. Tuproqka tushgan sporadan dastlab (kichkina tanacha) protonema, undan esa yangi gemetofit taraqqiy etadi.

SFERAKARPNAMOLAR-

Bu bo`limga 25 mingga yaqin tur kiradi. Ya`ni tur soni jihatdan yuksak o`simliklar orasida gulli o`simliklardan keyin 2 chi o`rinda turadi. Ular sodda to`zilishga ega ut o`simliklar bo`lib suv o`tlariga ancha yaqin turadi. Sababi vegetativ tanasi tallom (kattana) shaklida, ildizi yuk, rizoidlari ildiz vazifasini bajaradi.

Yusinlar xilma-xil ekologik muxitlarda tarqalgan. Ular tropik va subtropik zonadan sovuk tundra zonasigacha bo`lgan xududlarda uchraydi. Yusintoifalarining taraqqiyot siklidagi xarakterli belgilaridan yana biri yetilgan sporadan protonemaning o`sishidir.

Bu sinfchaga bittadan kabila (Sphagniales) bitta oila (Sphagnaceae) turkum (Sphagnum) va 300 dan ziyodroq tur kiradi. Keng tarqalgan turlariga: S.cuspidatum S.acutifolium, S. sguarrosum larni kiritish mumkin. Sfagnumlar ko`p yillik o`t o`simliklar bo`lib, sporadan o`sib chiqqan bir yillik poyasining asosida rizoidlar bo`ladi.

SFAGNUMKABILAR-SPHAGNIDAC

Sfagnumlarning vegetativ ko`payishi, novdalarining ajralishi tufayli, ba`zan esa poyasi yordamida amalga oshadi. Sfagnumlar bir yoki ikki uyli o`simlik, Bir uyli vakillarida arxegoniy va anteridiylar turli shoxchalarda joylashgan.

Yo’sinlaming Yer yuzida 2500 ga yaqin turi uchraydi. Ular asosan sernam tuproqlarda o’sishga moslashgan. Yo’sinlarbaig va poyali o’simliklar bo’lib, ularda ildiz bo’lmaydi. Ildiz vazifasini esa rizoidlar bajaradi. Ko’payishi jinsiy va jinssiz bo’g’inlarning gallanishi bilan amalga oshadi. Lekin bularning hayotida jinsiy bo’g’in ustunlik qiladi.

Marchantia polymorpha

Chiloscyphus polyanthos

Bryales

Sphagnum acutifolium

Adabiyotlar:

• Salobiddinov S. S. Gulli o`simliklar sistematikasi. T. «O`qituvchi» 1966
• Hamdamov I va boshqalar. Botanika asoslari. T. «Mehnat». 1990
• Xrjanovskiy V. Ch. Kurs obshey. Botanika. M. Vo`sshaya shkola. 1982
• Kursanov L. I. va boshqalar. Botanika (O`simliklar sistematikasi). Toshkent. «O`rta va Oliy maktab» 1963
• Mustafoev S. M. Botanika. Toshkent. «O`zbekiston» 2002

E'tiboringiz uchun rahmat