Yoshlarni ijtimoiy himoyalash masalalari Reja: Kirish. Asosiy qism

.2 O’zbekistonda aholini ijtimoiy himoyalash jarayonining xuquqiy asoslari.

Mustaqillikning dastlabki kunlaridanoq respublikada aholini ijtimoiy himoyalash tizimining shakllantirilishi, aholini ijtimoiy himoya qilish iqtisodiy islohotlar dasturidagi uzluksiz ustuvor yo’nalishlardan biriga, ya’ni islohotlarning hamma bosqichlarida ustuvor hisoblanadigan vazifalar qatoriga kiradi. Kuchli ijtimoiy siyosat O’zbekistonning o’z istiqlol va taraqqiyot yo’lining yetakchi tamoyillaridan biri bo’lganligi sababli bu jarayon takomillashtirilib borildi, aholining moddiy va ijtimoiy himoyaga muhtoj bo’lgan qismiga qaratilgan iqtisodiy, huquqiy, ijtimoiy chora tadbirlar majmui ishlab chiqildi, ijtimoiy himoya davlat siyosatining ustivor yo’nalishi sifatida e’tirof etildi hamda uning huquqiy bazasi yaratildi. Xususan quyidagi xuquqiy – normativ xujjatlarni O’zbekistonda aholini ijtimoiy himoyalash tizimining huquqiy bazasi sifatida ko’rsatish o’rinli:

1.O’zbekiston Respublikasining Konstitutsiyasi. - Toshkent: O’zbekiston,

2008. - 40 b.

2.O’zbekiston Respublikasining “Fuqarolarning davlat pensiya ta’minoti to’g’risida”gi Qonuni // O’zbekiston Respublikasi Oliy Kengash Axborotnomasi. - 1993. - №9. - 338-modda.

3.O’zbekiston Respublikasining «Fuqarolarning o’zini o’zi boshqarish organlari to’g’risida”gi Qonuni (yangi tahrirda). // O’zbekiston Respublikasi Oliy Majlis Axborotnomasi. - 1999. - №5. - 110-modda.

4. O’zbekiston Respublikasining «Nodavlat notijorat tashkilotlari to’g’risida»gi Qonuni // O’zbekiston Respublikasi Oliy Majlis Axborotnomasi. - 1999. - №5. - 115-modda.

5. O’zbekistonning Birinchi Prezidenti I.A.Karimovning “Kam ta’minlangan oilalarni ijtimoiy himoyalashni kuchaytirishga oid chora-tadbirlar to’g’risida”gi 1994 yil 23 avgustdagi PF-938-son Farmoni // O’zbekiston Respublikasi Oliy Majlis Axborotnomasi. - 1994. - №8-9. - 237-modda.

5.O’zbekistonning Birinchi Prezidenti I.A.Karimovning “Bolali oilalarni ijtimoiy himoya qilishni kuchaytirish chora-tadbirlari to’g’risida”gi 1996 yil 4 martdagi PF-1383-son Farmoni // O’zbekiston Respublikasi Oliy Majlis Axborotnomasi. - 1996. - №3. - 22-modda.

6.O’zbekistonning Birinchi Prezidenti I.A.Karimovning “Bolali oilalarni davlat tomonidan qo’llab-quvvatlashni yanada kuchaytirish to’g’risida”gi 1996 yil 10 dekabrdagi PF-1657-son Farmoni // O’zbekiston Respublikasi Oliy Majlis Axborotnomasi. - 1997. - №1. - 7-modda.

7.O’zbekistonning Birinchi Prezidenti I.A.Karimovning “Fuqarolarning o’zini o’zi boshqarish organlarini qo’llab quvvatlash to’g’risida”gi 1998 yil 23 apreldagi PF-1990-son Farmoni // O’zbekiston Respublikasi Oliy Majlis Axborotnomasi. - 1998. - №4. - 65-modda.

8.O’zbekistonning Birinchi Prezidenti I.A.Karimovning “Aholini aniq yo’naltirilgan ijtimoiy madad bilan ta’minlashda fuqarolarning o’zini o’zi boshqarish organlari rolini oshirish to’g’risida” gi 1999 yil 13 yanvardagi PF-2177-son Farmoni // O’zbekiston Respublikasi Oliy Majlis Axborotnomasi. - 1999. - №1. - 36-modda.

9.O’zbekistonning Birinchi Prezidenti I.A.Karimovning “Aholining ijtimoiy himoyaga muhtoj qatlamlarini aniq yo’naltirilgan tarzda qo’llab-quvvatlashni kuchaytirish to’g’risida”gi 2002 yil 25 yanvardagi PF-3017-son Farmoni // O’zbekiston Respublikasi qonun hujjatlari to’plami. - 2002. - №2. - 15-modda.

10.O’zbekistonning Birinchi Prezidenti I.A.Karimovning “O’zbekiston xotin-qizlar qo’mitasi faoliyatini qo’llab-quvvatlash borasidagi qo’shimcha chora-tadbirlar to’g’risida”gi 2004 yil 25 maydagi PF-3434-son Farmoni // O’zbekiston Respublikasi qonun hujjatlari to’plami. - 2004. - №21. - 251-modda.

11.O’zbekistonning Birinchi Prezidenti I.A.Karimovning “Aholini ijtimoiy himoya qilish tizimini yanada takomillashtirish va mustahkamlashga oid chora-tadbirlar to’g’risida”gi 2007 yil 19 martdagi PF-3864-son Farmoni // O’zbekiston Respublikasi qonun hujjatlari to’plami. - 2007. - №12. - 105-modda.

12.O’zbekistonning Birinchi Prezidenti I.A.Karimovning “Yosh oilalarni moddiy va ma’naviy qo’llab-quvvatlashga doir qo’shimcha chora-tadbirlar to’g’risida”gi 2007 yil 18 maydagi PF-3878-son Farmoni // O’zbekiston Respublikasi qonun hujjatlari to’plami. - 2007. - №19-20. - 192-modda.

13.O’zbekistonning Birinchi Prezidenti I.A.Karimovning “O’zbekiston Respublikasi 2008 yilgi asosiy makroiqtisodiy ko’rsatkichlari va davlat byudjeti parametrlari to’g’risida”gi 2007 yil 12 dekabrdagi PQ-744-son qarori // O’zbekiston Respublikasi qonun hujjatlari to’plami. - 2007. - №52. - 534-modda.

14.O’zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining “Kam ta’minlangan oilalarni ijtimoiy himoya qilishni tashkil etish masalalari to’g’risida”gi 434-son qarori // O’zbekiston Respublikasi hukumatining qarorlari to’plami. - 1994. - №8. - 40-modda.

15.O’zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining Aholining ijtimoiy himoyaga muhtoj qatlamlarini aniq yo’naltirilgan tarzda qo’llab-quvvatlashning 2002-2003 yillarda mo’ljallangan dasturini amalga oshirish chora-tadbirlari to’g’risidagi 2002 yil 30 yanvardagi 33-son qarori // O’zbekiston Respublikasi qonun hujjatlari to’plami. - 2002. - №2. - 22-modda.

16.O’zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining “O’zgalar parvarishiga muhtoj yolg’iz keksalar pensionerlar va nogironlarga ijtimoiy yordam ko’rsatishni kuchaytirish to’g’risida”gi 2002 yil 29-martdagi 106-son qarori // O’zbekiston Respublikasi qonun hujjatlari to’plami. - 2002. - №5-6. - 46-modda.

17.Fuqarolarning davlat pensiya ta’minoti to’g’risida»gi O’zbekiston Respublikasi Qonuniga hamda O’zbekiston Respublikasining Mehnat kodeksiga o’zgartish va qo’shimchalar kiritish haqida»gi O’zbekiston Respublikasi Qonunini amalga oshirish uchun zarur bo’lgan normativ-huquqiy hujjatlarni tasdiqlash haqida» O’zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2011 yil 7 apreldagi 107-son qarori.

18.O’zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining «Dafn etishga nafaqa tayinlash va to’lash tartibi to’g’risidagi nizomni tasdiqlash haqida» 2011 yil 14 iyundagi 174-son qarori. O’zbekiston Respublikasi qonun hujjatlari to’plami, 2011 y., 24-son, 249-modda.

19.O’zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining «Davlat pensiyalarini tayinlash va to’lash tartibini yanada takomillashtirishga yo’naltirilgan normativ-huquqiy hujjatlarni tasdiqlash to’g’risida»gi 2011 yil 15 sentyabrdagi 252-son qarori. O’zbekiston Respublikasi qonun hujjatlari to’plami, 2011 y., 37-son, 377-modda.

20.“Ishlamaydigan onalarga bola ikki yoshga yetgunga qadar uni parvarishlash uchun har oylik nafaqalarni tayinlash va to’lash tartibi to’g’risida”gi nizom. O’zbekiston Respublikasi Adliya vazirligi tomonidan 2002 yil 14 martda 1112-son bilan ro’yxatga olingan // O’zbekiston Respublikasi vazirliklari, davlat qo’mitalari va idoralarining me’yoriy hujjatlari axborotnomasi. - 2002. - №5.

21.“Ishlayotgan onalarga bola ikki yoshga yetgunga qadar uni parvarishlash uchun har oylik nafaqalarni tayinlash va to’lash tartibi to’g’risida”gi nizom. O’zbekiston Respublikasi Adliya vazirligi tomonidan 2002 yil 14 martda 1113-son bilan ro’yxatga olingan // O’zbekiston Respublikasi vazirliklari, davlat qo’mitalari va idoralarining me’yoriy hujjatlari axborotnomasi. - 2002. - №5.

23.O’zbekiston Respublikasi Moliya vazirining «Byudjet tashkilotlarida ishlovchi ayollarga homiladorlik va tug’ish bo’yicha nafaqa, fuqarolarning ayrim toifalariga uy-joy-kommunal xizmatlar haqini to’lash bo’yicha imtiyozlar o’rniga qonun hujjatlarida nazarda tutilgan oylik kompensatsiya pul to’lovlari hamda bola tug’ilganida beriladigan bir yo’la nafaqani to’lash bo’yicha xarajatlarni moliyalashtirish tartibi to’g’risida nizomni tasdiqlash haqida»gi buyrug’i. O’zbekiston Respublikasi qonun hujjatlari to’plami, 2010 y., 8-son, 64-modda.

SHuningdek, O’zbekistonning Birinchi Prezidenti I.A.Karimovning 2006 yil 12 dekabrdagi “Ijtimoiy himoya yili” davlat Dasturini ishlab chiqish va amalga oshirish bo’yicha tashkiliy chora-tadbirlar to’g’risida”gi Farmoyishida¹² muhim vazifalar qatorida aholining ijtimoiy nochor qatlamlariga yordam ko’rsatishda tabaqalashgan holda yondoshuvni kuchaytirish maqsadida huquqiy norma va qoidalarni belgilab beruvchi yangi qonun hujjatlari ro’yxatini ishlab chiqish lozimligi ta’kidlandi. Bu Respublika Prezidentining 2007 yil 23 yanvarda “Ijtimoiy himoya yili” Davlat dasturi to’g’risida qarorida¹³ o’z aksini topib, unda amaldagi ijtimoiy himoya tizimi samaradorligini oshirishga, ijtimoiy nochor fuqarolarga tabaqalashgan holda yondoshuvni kuchaytirishga qaratilgan yangi qonun hujjatlarini ishlab chiqish, ayni vaqtda amaldagi shunday hujjatlarga qo’shimcha va o’zgartirish kiritish kerakligi belgilandi. 2007 yilning – “Ijtimoiy himoya yili” deb e’lon qilinishi va yil davomida ulkan ishlarning amalga oshirilishi sohaga oid yangi davrni ochib berdi. Jumladan 26 ta qonunchilik hujjatlarining qabul qilinishi, yurtboshimiz qayd etganidek, yurtimizda ijtimoiy himoyaning huquqiy asoslari yetarlicha shakllantirildi, deb aytishimizga to’la asoslar mavjud¹⁴