Yoshlar fiziologiyasi va gigiyenasi

Imtihon gigienasi.
Imtihonlar o’quvchilarning eng charchagan vaqtda boshlanadi,
shuning uchun bu davrda ular kun tartibiga qat’iy amal qilishi kerak. Imtihomlar
oldidan esa vaqtni tejash maqsadida sinfda tashqari mashgulotlar, majlislar soni
kamaytirish, kun tatibini to’g’ri tuzishga yordam berishi zarur.
Imtihonga tayyorgarlik ko’raytganda har 45 minutda 10 minut tanaffus qilish,
mashg’ulotlar orasida fizkultura va sport bilan shug’ullanib turish lozim.
O’quvchilarning kun tartibi.
Maktab o’z ishini oila bilan uzviy bog’lik holda olib boradi. Maktab va oilaning
yag’ona maqsadi bolalarga ta’lim va tarbiya berishdir.
Tashqi muhitning qulay sharoiti ta’sirida bola va o’smirlar organizmi o’sib
ulg’aya boradi. Kun tartibi to’g’ri tashkil etilganda bola charchamaydi, nerv
tizimida shartli reflekslar vujudga keladi, bolalar imtizomli va tartibli bo’la boradi.
Kun tartibiga rioya qilinmaganda esa bola to’lik dam olmasdan, toliqtib qoladi,
uyqusi, ishtaxasi yomonlashadi, asabi buziladi, ish qobiliyati pasaydi.
Uy vazifalari bola yoshiga mos bo’lishi kerak. 1 sinf o’quvchilariga 45
minutlik, 2 – sinf o’quvchilariga 1 – 1,5 soatik, 3 – 4 sinflar uchun 2 – 2,5 soatlik, 5 –
11 sinf o’quvchilari uchun 3 – 3,5 soatlik uy vazifani berilishi tavsiya etiladi.

---

O’quvchi uyda maxsus jihozlangan joyda, qaddini to’g’ri tutib, boshini
qiyshaytirmasdan, tirsaklarini stol ustiga tikka holda o’tirib dars tayyorlashini kerak.
Yorug’lik, yetarli bo’lmasa ko’z muskullari tez charchaydi. Shuning uchun yorug’lik
normal bo’lishi va chap tomondan tushini kerak. O’qiyotganda kitobdan ko’zgacha
bo’lgan masofa 40 sm bo’lishi shart. To’xtamay uzok yozishi o’quvchini toliqtiradi.
Shuning uchun 7 – 10 yashar o’quvchi tinimsiz 10 minut 10 – 12 yoshda 15 minut,
12 – 15 yoshda 20 minut, 15 – 18 yoshda 25 – 30 minut yozishi mumkin.
Kun tartibida uyquning axamiyati katta. Oila uxlashidan 2 – 2,5 s oldin
ovqatlanishi kerak. Kechki ovqatdan so’ng sof xavoda bir oz sayr qilishi,
kiyimlariga qarashi lozim.
Uxlashdan avval zo’riqib aqliy mehnat talab etadigan ishlarni bajarish, xayajonli
o’yinlar o’ynash, televizor ko’rish tavsiya etilmaydi.
Televizorni o’quvchilar havtada 3 – 4 marta 1 – 1,5 soatdan, yuqori Sinf
o’quvchilari 4 – 5 marta 2,2 – 5 soatdan undan 2 – 2,5 m uzoqda o’tirib, qad – qomatni
to’g’ri tutgan holda ko’rishlari mumkin. Yotib yoki yonboshlab televizor ko’rish
mumkin emas.
Boshlangich sinf o’quvchilari soat 8 va 9 larda, yuqori sinf o’quvchilari 10 da
uykuga yotishi kerak. O’rin toza bo’lishi, juda yushmoq bo’lmasligi lozim. Xona
temperaturasi 18
oo
–20
00
C___ bo’lishi , qishda fortochkani ochib ko’yish kerak.
Har kuni bir vaqtda ovqatlanish shart, shunda ovqatlanish vaqti yaqinlashganda
ishtaxa paydo bo’ladi va ovqat tez hazm bo’ladi.
Bolaning bir kunlik yeydigan ovqati organizmida sarflangan eneriyani qoplashi
lozim.
Pedagoglar o’quvchilarda kun tartibini bajarish ko’nikmasini hosil qilishlari
kerak. Har o’quv yilining boshida sinf raxbari ota – onalarni va o’z sinf
o’quvchilarini tahminan kun tartibi bilan tanishtiradilar.
Bu tartib asosida har bir o’quvchi uy sharoitiga qarab o’zining kun tartibini
belgilaydi.