Yoshlar fiziologiyasi va gigiyenasi


Rivojlanishning  individualligini



Download 2,17 Mb.
Pdf ko'rish
bet108/197
Sana22.08.2021
Hajmi2,17 Mb.
#153766
1   ...   104   105   106   107   108   109   110   111   ...   197
Bog'liq
yoshlar fiziologiyasi va gigiyenasi

       Rivojlanishning  individualligini  bolaning  aqliy  rivojlanishi  misolida 
ko’rish  mumkin.  Bunga ayrim  hollarda bolaning aqliy jihatdan orqaga qolishi 
bo’lsa,  boshqa  hollarda  shaxsning  nisbatan  tez  o’sib  ketishi  sabab  bo’ladi. 
Birinchi holda bu xususiyatning ustunligi kichik maktab bolalariga xos bo’lsa, 
boshqa holatda o’qituvchining dars berish mahoratiga ham bog’liqdir. Ikkinchi 
holatda  o’quvchi  o’z  sinfdoshlaridan  o’zib  ketgan  holda,  u  mustaqil  bo’lshga 
va  o’zbilarmonlikka  berilib  o’qituvchiga  ham  bo’ysunmay  qoladi.  Shuning 
uchun  ham  bolalarni  nisbatan  o’zib  ketishiga  nisbiy  munosabatda  bo’lish 
kerak.  Bolalarni  individual  o’sish  va  rivojlanishini  e’tiborga  olmasdan  turib 
ta’lim- tarbiya ishlarini amalga oshirish mumkin emas. Bolalarning yoshlariga 
nisbatan  aqliy  kamol  topishi  ularning  shaxsiy  qobiliyatiga  va  atrof-  muhit 
sharoitiga  ham  bog’liqdir.  Ularning aqliy  va psixologik  rivojlanishi bolalarni 
o’rab  turgan  muhitga  va  o’quv-  tarbiyaviy  ishlarga  ham  bog’liqdir.  Shuni 
yodda tutish kerakki, bollarni  nisbatan bir  necha  yil bir  xil sharoitda  yashashi 
ularning  shaxsiy  o’sish  tempiga  ta’sir  etadi.    Shu  bilan  birga  kichik  maktab 
yoshidagi  bolalar  o’rtasida  o’ta  qobiliyatlilari  ham  uchrab  turadi.  Bularni 
vunderkindlar  (  nemis  tilida  sexrli  bolalar)  deyiladi.  Ko’pgina  atoqli 
kishilarning  yoshligidanoq  katta  qobiliyatga  ega  bo’lganliklari  bizga  ma’lum. 
Jumladan,  buyuk  allomalarimizdan  Abu  Rayhon  Beruniy,  Alisher  Navoiy  va 
Abu  Ali  ibn  Sinolarni  misol  keltirishimiz  mumkin.  Abu  Ali  ibn  Sino  16  –  17 
yoshidanoq  mashhur  tabib  hakim  bo’lib  tanilgan.  Dunyoning  birinchi 
vunderkindi  deb  italiya  yozuvchisi  Torkvato  Tasso  e’lon  qilingan.  U  13 
yoshida  Balon  universiteti  talabasi  bo’lgan.  Viktor  Gyugo  esa  12  yoshida 
Fransiya  Akademiyasining  rag’batnomasini  olgan.  Yana  buyuk  kompozitor 
Motsartni  misol  qilishimiz  mumkin.  U  4  yoshida  musiqa  yozgan.  Hozirgi 


 
120 
davrda bunday bolalarga katta e’tibor berilmoqda. Ular uchun maxsus litsey va 
gimnaziyalar tashkil etilgan. 
       Bolalarning jismoniy, aqliy va jinsiy jihatdan rivojlanishida yuqorida aytib 
o’tilganidek,  irsiy  faktorlar  bilan  bir  qatorda  turmush  sharoiti,  maktabdagi 
mehnat  faoliyati,  jismoniy  mashqlar,  kasalliklar  bilan  og’rigani  muhim 
ahamiyatga ega. 
       Bundan tashqari, ob- havo sharoiti, iqlim sharoiti, quyosh radiatsiyasi ham 
ularning  o’sishi  va  rivojlanishiga  katta  ta’sir  ko’rsatadi.  Bolalr  yoz  faslida 
(iyul- avgust)  xususan tez o’sadi. Agar bola kichikligidan  muntazam ravishda 
jismoniy  mashqlar  va  sport  bilan  shug’ullansa  u  sog’-  salomat  o’sadi,  uning 
porganlari  uyg’un  rivojlanadi.  (Masalan,  nafas  organlarining  takomillashuvi 
yurak- qon tomir tiziminig rivojlanishiga ijobiy ta’sir ko’rsatadi.  

Download 2,17 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   104   105   106   107   108   109   110   111   ...   197




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish