Yosh tarixshunoslar

Uyga vazifa berish

O’quvchilarni baholash

Sana:

Mavzu:Mahalliy hokimliklarni tashkil topishi

Mashg’ulot maqsadi: O’quvchilarda G’arbiy turk xoqonligi tarkibidan Mahalliy hokimliklarni tashkil topishi haqida siyosiy hayoti haqida bilim berish

5-7 asrlarda mamlakat bir qancha xokimliklarga bo'linib ketadi. Viloyat va xokimliklar uning yirik shaxarlariga tayangan 15 dan ortiq mustaqil xokimliklar tashkil topadi.

Bu viloyat xokimliklari avval eftallar, so'ngra Turk xoqonligiga bo'ysundirilgan bo'lsa-da, ammo eftallar xam, turk xoqonlari xam ularning ichki xayotiga deyarli aralashmaydilar. Markaziy xokimiyatga boj to'lab turish bilan ular o'z mustaqilliklarini ma’lum darajada saqlab qoladilar.

Mustaqil xokimliklar orasida eng yirigi So'g’d ixshidlari voxa xukmdori edi. O'rta asr davlatlari birlashmasi ittifoqida So'g’d ixshidlari katta siyosiy nufuzga ega edi. Mazkur ittifoqda Zarafshon va Qashqadaryo vodiylarida joylashgan Samarqand, Buxoro, Kesh voxalarining o'n bitta yirik mulklari birlashgan edi. Ularning har biri o'z xokimi, xarbiy chokarlari va mis puli birligiga ega edi. Samarqand ixshidi saroyida ajdodlar ruxi xotirasi ibodatxonasi bino qilingan edi. Xar yill unda o'tqaziladigan xotira marosimida viloyat xukmdorlari¬Ding barchasi ishtirok etardi. So'g’dda axoli gavjmn yashardi. So'g’diylar dexqonchilik va bog’dorchilik, ayniqsa uzumchiJikda nixoyatda omilkor edilar. CHorvachilikda qoramol va qo'y-echkilar bilan bir qator ot, xachir, eshak va tuyalar boqilardi. Ayniqsa, So'g’dning xisori qo'ylari va tulporlari juda mashxur edi. So'g’d shaxarlari bu davrda xunarmandchilikning markaziga aylanadi. Ularda to'qimachilik, kulolchilik, ko'nchilik, chilangarlik, taqachilik, najjorlik, qurolsozlik va zargarlik yuqori darajada rivojlangan edl. Temirdan xo'jalik asboblari va ro'zg’or buyumlari, qurol-yarog’lar: shamshir, xanjar, tabar, gurzi, sovut, qalqon va dubulg’alar yasalgan. Xatto 718-yilda xadya tariqasida Samarqanddan yuborilgan dubulg’adan nusxa olib, Xitoy qurolsozlari qo'shinni temir qalpoq (dubulg’a)lar bilan ta'min etganlar. So'g’d tog’laridan oltin, jez, novshadzl va yalama tuzlar kovlab olinardi.

Nisbatan. mustaqil xokimliklarning bir nechtasi Toxaristonda joylashgan edi. Ular 27 tog’ va tog’oldi viloyatlaridan iborat edi. Balx shaxri Toxariston poytaxti bo'lgan.

Toxariston avval eftallar, so'ngra Turk xoqonligi tomonidan bo'ysundiriladi. Manbalarda ta’rif etilishicha, Toxariston axolisi budda diniga e’tiqod qilgan. Toxariston 25 xarfli yozuviga ega bo'lgan.

Toxariston axolisining asosiy qismi o'troq dexqonchilik bilan shug’ullangan. Toxaristonda ayniqsa qurolsozlik yuksalgan. Xozirgi Janubiy O'zbekiston va Tojikiston, SHimoliy Afg’onistonni o'z ichiga olgan bu tarixiy viloyat shimolda Xisor tog’lari, janubda Xindikush, g’arbda Murg’ob va Xerirud vodiysi, sharqda Pomir bilan chegaralangan. Toxariston nomi mil.avv. 2 asrda Yunon-Baqtriya davlatini qulatgan chorvador qabila - toxarlar nomidan olingan. Toxariston Xindiston, Yaqin va Uzoq SHarq mamlakatlari bilan savdo-madaniy aloqalar o'matgan, o'z chaqa-tangalari ichki savdo muomalasida yurgan. Toxariston Markaziy Osiyoda budda va moniylik dinlarini tarqalishi va rivojida muxim rol o'ynagan.