Yosh Kimyogarlar

Darsning jihozi: Kimyo faniga oid rasmlar, slaydlar va o’quv darsligi.

Yanig darsning bayoni.

Dunyoda juda ko`p xil hodisalar va ko`p xil fokuslar bor ekanu, biz bilmas ekanmizda, deb sirkda ko`rgan tomoshasini so`zlay boshladi Mat-luba. Kechagi sirkda hammadan ham suv ostida mushak otilishi qiziq, bo`ldi-da. Fokuschining qo`lida bir silindrda tiniq suv bo`lib, u suvning ichiga ozgina nimadir tashlagan edi bir necha sekunddan keyin silindr ichidagi suv ostida mushaklar otila boshladi. Suv ostidan yonib ko`tari-layotgan mushaklarning biri so`nishga ulgurmay ikkinchisi ko`tariladi. Sekin-asta silindr ichida otila-yotgan mushaklarning soni ko`paya borib, silindr salyut berganda etil to`plardan otiladigan mushaklarni ^sPirt eslatadigan olov yomg`iri bilan bo`ldi.Silindrdagi suyuqlik suv emasdir-da, dedi Matlubaning hikoyasini ajablan H₂S0₄ gan holda tinglab turganlardan biri Suv bo`lmaganda ham siz bilan bizning qo`limizdan keladigan ish emas-da dedi Matlub. Nega qo`limizdan kelmasin, deb davom etdi o`rnidan turib Sobira. Agar kerakli materiallar bo`lsa, siz ham, men ham, hamma ham tajriba qilib ko`rsataveradi. Hali mening ham qo`limdan fokuschilik keladi deng, deb kuldi MatlubaFokuschilikni bilmasam-da, sen aytgancha, suv ostida. mushakbozlik tajribasini bajara olaman, dedi Sobira. Agar toqat qilsangiz, ko`rsatib berishim mumkin, dedi-da, boshqalarning xohishini kutmasdanoq, kimyo laboratoriyasidan konsentrlangan sulfat kislota, etil spirt va kaliy permanganat olib chiqdi. Diametri kichikroq silindr olib, unga 3—4 ml konsentrlangan sulfat kislota quydi. Uning ustiga esa silindr devori orqali ohista-lik bilan etil spirt quydi. ichida ikki qatlam suyuqlik ostida kislota qatlami, ustida esa spirt qatlami hosil bo`ldi. Silindr Endi, dedi Sobira. Silindrga kaliy permanganatning juda mayda kristalchalari tashlansa, silindr ichida mushakcha otilishini ko`ramiz.U hovonchaga kaliy permanganat kristallaridan ozgina solib, yaxshilab maydaladi-da, qalamtarosh uchida ana shu kukundan ozgina olib, qalamtarosh dastasiga ko`rsatkich barmog`i bilan sekin chertgan edi, kukun silindr ichiga tushib, spirt qavatidan pastga o`tib ketdi-da, kislota qavatiga borib turdi

Bir necha sekund o`tganidan keyin ikki qatlam orasida uchqunlar chaqnay boshladi, keyinchalik bu uchqunlar ko`paya boshladi va mushakka o`xshab yonib, yuqoriga ko`tarila boshladi. Bu esa parklarda ko`ngil ochish uchun otiladigan mushaklarni eslatar edi. o`tirganlar Sobiraning tajribasiga qoyil qolishdi va bu tajriba-ning sirini tushuntirib berishni Sobiradan iltimos qilishdi. Sulfat kislota bilan, tushuntira boshladi Sobira, kaliy permanganatning o`zaro ta'siri natijasida atomar kislorod hosil bo`ladi. 2KMnO₄ + 3H₂SO₄ = K₂SO₄ + 2MnSO₄ + 3H₂O + 5O . Atomar kislorod juda kuchli oksidlovchi bo`lgani tufayli spirt-ni oksidlab, yondirib yuboradi. C₂H₅OH + 6O = 3H₂0 + 2CO₂