Yosh Kimyogarlar

Darsning jihozi: Kimyo faniga oid rasmlar, slaydlar va o’quv darsligi.

Yanig darsning bayoni.
Ahmad stakandagi rangsiz suyuqlikdan uchta pro-birkaning har biriga 2—3 ml dan quyib chiqdi.Birinchi probirkadagi suyuqlik ustiga yana o`shan-cha boshqa rangsiz suyuqlik quyib qattiq chayqatdi, keyin unga 2—3 tomchi ko`kimtir suyuqlik tomizib, ozgina qizdirgan edi, suyuqlik binafsha rangga bo`yaldi.Ikkinchi probirkadagi suyuqlik ustiga ham qanday-dir rangsiz suyuqlikdan 5—6 tomchi tomizganda oq cho`kma hosil bo`ldi. Uni sekin qizdirgan edi, suyuq-lik sariq tusga bo`yaldi.Uchinchi probirkadagi suyuqlikka hech narsa qo`shmasdan qizdirgan edi, suyuqlik oq tusli qattiq moddaga aylandi, «Mana bu muzlab qoldi», — dedi Ahmad bolalarga qarab va hodisaning sababini tushuntira boshladi.Stakandagi suyuqlik oqsil moddaning, ya'ni tuxum oqining suvdagi kolloid eritmasi edi.(Bunday eritma tayyorlash uchun oqi stakanga ajratib olinadi, unga yarim gramm chamasi osh tuzi va yarim stakan suv qo`shib aralashtirilsa, kolloid eritma tayyor bo`ladi. Birinchi probirkadagi oldin quyilgan o`yuvchi natriyning 10 protsentli eritmasi bo`lib, keyingi tomizilgan suyuqlik mis (II)-sul-fat tuzining 3 protsentli eritmasi edi. Bunda byuret reaksiya yuz berdi. Ikkinchi probirkaga konsentrlangan nitrat kislota tomizildi, bunda esa ksantoprotein reaksiyasi yuz berdi .

Oqsil modda faqat 52—54° temperaturagacha suvda erigan holda tura oladi.Temperatura yana ko`tarilsa. Oqsil molekulalari ivib qoladi, boshqacha aytganda pishib qoladi. Oqsil iviganda suvdan ajralmaydi. Suv iviqlar orqasida qoladi. Shuning uchun ham oqsil eritmasi qizdirilganda yaxlit massa holida qotadi.