Yosh fiziologiyasi va gigiyena

Nerv tolasining xususiyatlari. Nerv tolasining asosiy xususiyati qo’zgluvchanlik va o’tkazuvchanlikdan iborat. Quzg’aluvchanlik organizmning tashqi muhitdan ham, ichki muhitdan ham keladigan har xil ta‘surotlarga javob bera olish qobiliyatidir. O’tkazuvchanlik qo’zg’aluvchanlikni o’tkaza olish xususiyatidir. Tasurot berilgandan keyin nerv tizimida fiziologik protsess ruy beradi, bu hodisa qo’zg’alish deb ataladi. Bu qo’zg’alish nerv buylab o’tkaziladi. Qo’zgaluvchanlik barcha to’qimalarga xos xususiyatdir. To’qimani qo’zg’atish uchun ma‘lum kuchdagi ta‘sirlovchi bo’lishi kerak, shundagina to’qimada modda almashinuvi vujudga kelib, tirik organizm ta‘sirotga qo’zg’alish bilan javob beradi. Muskul to’qimasi qo’zg’alsa qisqarish bilan bez to’qimasi qo’zg’alsa, sekret yoki shira ajralishi bilan javob beradi. To’qimaning qo’zg’atuvchi ta‘sirlovchilari o’z xususiyatiga qarab fizikaviy, kimyoviy, elektrik, biologik va boshqa turlarga bo’linadi.
Ta‘sirlovchi kelib chiqishiga, organ, to’qimaga ta‘siriga ko’ra adekvat va noadekvat ta‘sirlovchilarga bo’linadi. Muayyan to’qima, xujayra va organ uchun xos bo’lgan ta‘sirlovchi adekvat ta‘sirlovchi deb ataladi. M-n. ko’zning adekvat ta‘sirlovchisi yorug’lik, muskulniki nerv tolasidan keladigan impuls hisoblanadi. Muayyan to’qima, xujayra va organ uchun xos bo’lmagan ta‘sirlovchilar noadekvat ta‘sirlovchi deb ataladi. M-n. muskul to’qimasi nerv tolasidan kelayotgan impulsdan tashqari, elektr toki, tuz, kislota ta‘sirida ham qisqarishi mumkin. Bular noadekvat ta‘sirlovchilardir.