Yosh bolalarni ichki sekretsiya bezlarining tuzilishi, funksiyalari va yoshga oid xususiyatlari

33-rasm. Gipofiz bezi.




Yangi tug'ilgan bolada shishsimon tanasi yumaloq shaklda, oyoqchalari yo‘q bo'lib, to‘rt tepalikka yetmaydi. Uning og'irligi 7 mg, o‘lchamlari ko‘ngdalangiga 2,5 mm, vertikaliga 2 mm, oldingi-orqa o'lchami 3 mm. Bola hayotining birinchi yilida bez tez o‘sib og‘irligi 100 mg ga yetadi. Olti yoshda shishsimon tana o‘zining doimiy kattaligiga: bo‘yi 10 mm, kengligi 5 mm, og'irligi esa 157 mg ega bo‘ladi. Keyinchalik bezning o'ziga xos hujayra­lari buzilib, biriktiruvchi to'qima ko'payadi².

Qalqonsimon, qalqonoldi va ayrisimon bezlar

Qalqonsimon bez bo'yinning oldingi qismida joylashgan bo'lib, hiqildoqni oldingi va yon tomonlarini yopib turadi.

Uning massasi kattalarda 25—30 gr gacha bo'ladi. Qalqonsimon bezdan tiroksin gormoni ishlab chiqariladi, tiroksinning 65% dan ko'prog'i yod moddasidan iborat. Bu gormon organizm­da moddalar almashinuvi jarayoni normal o'tishida muhim rol o'ynaydi. U yurak ishining gumoral yo‘l bilan boshqarilishida ishtirok etadi. Tiroksin bolalarning o'sishi va rivojlanishida, nerv sistemasi funksiyasining normal takomillashuvida katta ahamiyatga ega.

Qalqonsimon bez funksiyasining susayishi gipotireoz deb ata­ladi. U yosh bolalarda ham, kattalarda ham og‘ir kasalliklarga sabab bo'ladi.