"Yosh biolog " To`garagi hujjatlar jildi "Yosh biolog" To`garagi rejasi

Uyga vazifa berish: Mavzuni o`rganib kelish.Biologiya faniga oid qiziqarli ma’lumotlar topib kelish.

Mavzu: Shakli o`zgargan yer osti poyalar.Tugunak.Ildizpoya. Piyozbosh

Darsning maqsadi:Shakli o`zgargan yerosti novdalari, tugunak, ildizpoya, piyozbosh va ularning tuzulishini o`rganish.

Darsning borishi: Shakli o`zgargan yerosti novdalar muhim biologic ahamiyatga ega.Shakli o`zgargan yerosti novdalar yer ostida shakllanadi.va ularda novdalardagi singari kurtaklar hosil bo`ladi. Bunday novdalarga piyozbosh, tugunak va ildizpoyalar kiradi.Shakli o`zgargan yerosti novdali o`simliklarga bosh piyoz, sarimsoq piyoz, anzur piyoz, lola, va boychechak kabilar kiradi.Tuproq orasida piyoz hosil qiladigan o`simliklar piyozboshli o`simliklar deyiladi.O`rta Osiyoda, xususan O`zbekistonda tog`li rayonlarida yovvoyi piyozning juda ko`p turi o`sadi.Ulardan ayrimlari O`zbekiston Respublikasining “Qizil kitobi”ga kiritilgan.Tugunak o`simliklarga kartoshka, shoyigul, batat kabilar kiradi.ildizpoyali o`simliklarga esa g`umoy, ajiriq, qamish, yalpiz, gulsafsar, shirinmiyaga o`xshash o`simliklar kiradi.Agar kartoshka tugunagi kesib ko`rilsa, uning ichki tuzulishi poyanikidan farq qilmasligini ko`rish mumkin.bahorda kartoshka tugunagi yerga ekilganda ulardagi kraxmal qaytadan shakarga aylanadi.Ularning kurtaklari ana shu shakar eritmasi bilan oziqlanadi va o`sadi.

Ildizpoyalarda qo`shimcha ildiz, shakli o`zgargan barg va kurtaklar bo`ladi.Bu kurtaklardan qulay sharoitda yangi yerusti poya o`sib chiqadi.Ildizpoyali o`simliklardan g`umoy ko`p yillik yo`g`on ildizpoyali o`t. Poyasi 50-150 sm balandlikda.Barglari qalami nashtarsimon. Ildizpoyasi va urug`idan ko`payadi.Ildizpoya o`simliklarning vegetativ ko`payishi uchun xizmat qiladi.Ildizpoyalarda ham ko`p miqdorda oziq moddalar top`lanadi.Shuni ham aytish kerakki, ildizpoyada novdaga xos qo`shimcha ildizlar,shakli o`zgargan barg va kurtaklar bo`ladi.

Shunday qilib, tuganak, ildizpoya va piyozbosh yerosti novdalarining shaklining o`zgarishidan hosil bo`ladi.