Yorug’lik dispersiyasi va uning klassik nazariyasi

7.8 Qutblanish tekisligining aylanishi

Yorug’lik ayrim moddalardan o’tganda, yorug’lik vektori tebranishi tekisligining aylanishi kuzatiladi. Bunday imkoniyatgan ega bo’lgan moddalar, optik aktiv moddalar deb ataladi. Bular – kvars, shakar eritmasi va boshqalardan iboratdir.

Optik aktiv moddalarda, qutblanish tekisligining burilish burchagi nur bosib o’tgan yo’lga to’g’ri proporsionaldir.

Kristallarda:

, (7.8.1)

Eritmalarda esa, qutblanish tekisligining aylanish burchagi eritma konsentrasiyasiga ham bog’liq bo’ladi:

, (7.8.2)

a - koeffisiyent qutblanish tekisligining solishtirma aylanish ko’rsatkichi deb ataladi va u tushayotgan yorug’lik to’lqin uzunligiga bog’liqdir.

n - sindirish kursatgichining  - yorug’lik chastotasiga yoki  to’lqin uzunligiga bog’liqligiga yorug’lik dispersiyasi deyiladi. n=f( ) (1) Nyutonning klassik tajribasi 1672- yil oq yorug’likni spektrlarga prizma orqali ajratadi (2-rasm). Prizmada dispersiyalanuvchi nurni ko’rib chiqaylik (1-rasm).

2.