Yo’riqli-texnologik xarita mavzu: Yelinni shakllari. Sog’ishga tayyorlash texnologiyasi

		Tanada ko'plab qon tomirlari mavjud. Qancha tomirlar va nerv pleksuslari hayvonning ishlash darajasini oshiradi. Har bir alveolani kapillyarlar bilan o'rab oladi. Sut bezlarida 1 litr sutni hosil qilish uchun kamida 400 ml qon quyish kerak. Arteriyalar orqali qon sut beziga kiradi, tomirlar orqali - yurakka qaytadi. Arteriyalar chuqur joylashganki, ular ko'rinmaydi, ammo tomirlar elin yuzasida aniq ko'rinadi. Qovurilgan teri osti qorin venalari sutli deb nomlanadi va ularning kattaligi sigirning sutkasini belgilaydi - ular qanchalik katta bo'lsa, sut mahsuldorligi qanchalik yuqori bo'ladi.
	Lenfatik tizim		Limfa sirkulyatsiyasi tizimi alveolalar hududida boshlanib, uning atrofida limfatik bo'shliqlar va bo'shliqlar joylashgan. Limfa to'plash interlobulyar qon tomirlarida paydo bo'ladi. Keyinchalik limfa tugunlari orqali limfa sisternasiga, so'ngra ko'krak yo'li orqali vena kavasiga o'tadi. Sut bezlarida limfa oqimi uchun ko'plab tomirlar mavjud. Har bir lobda yong'oqning limfa tugunlari bor. Limfa tomirlar orqali chiqariladi, ulardan biri rektum va jinsiy organlarning limfatik aylanishi tizimi bilan, ikkinchisi inguinal limfa tugunlari bilan bog'liq.
	Nervlar		Teri, ko'krak qafasi, alveolada sut bezlarida yuzaga keladigan tirnash xususiyati bilan javob beruvchi ko'plab nerv sonlari mavjud bo'lib, ularni miyaga etkazishadi. Eng sezgir nerv retseptorlari nipellarda joylashgan. Yelinli orqa miya markaziy asab tizimidan signallar olib boradigan nozik filamentlarga kiradigan nerv choklari bilan bog'langan. Nervlar sut bezining o'sishi va rivojlanishida, shuningdek sut tarkibida ham muhim rol o'ynaydi.
	Sut follikullari va nipellar		Glandulak to'qimasi alveolalar yoki follikullar tomonidan kichik bo'laklar shaklida hosil bo'ladi. Ular ichida sut ishlab chiqarish uchun mas'ul bo'lgan yulduzlar shaklidagi hujayralar mavjud. Xuddi shu stellate xujayralari joylashgan tubulalar yordamida alveolalarning sut kanallari bilan aloqasi mavjud. Ushbu kanallar sutga o'tadi va tank nipel bilan muloqot qiladi.+ Sut follikullari keng qamrovli ish joyiga ega, murakkab ish tizimi mavjud. Ular atrof muhit o'zgarishiga keskin munosabatda va laktatsiya davridan keyin har doim o'zgaradi. Sog'ish jarayoni sutning 50% (25 litrgacha) to'planib qolguniga qadar alveolalarda bo'ladi. Qolgan 50% kanallarda, sutda va ko'krakda joylashgan. Har bir lobning bir nipeli bor. Ko'pincha sog'in sigirlarni 5 va 6 ta ko'krak bezi saratoni mavjud. Agar ko'krak qafasining uzunligi 8 dan 10 sm gacha va diametri 2 sm dan 3 sm gacha bo'lsa, ko'krak qafasi silindr shaklida vertikal ravishda yopilib, siqilgan holda sutni juda yaxshi qo'yib beradi. Ko'krak qafasining asosiy qismi, tanasi, tepasi va silindrsimon qismi. Uning devorlari terini, biriktiruvchi to'qima, shilliq pardalarni hosil qiladi. Yuqorida sut sog'ish kerak emasligi tufayli sut sog'ib olinadi. Naychalar sut bezlarida infektsiyani oldini olish va emizishda katta rol o'ynaydi. Terilarida ter va yog 'bezlari yo'q, shuning uchun patogen mikroorganizmlarning ko'payishiga va yoriqlar hosil bo'lishiga yo'l qo'ymaslik kerak.
	Sigirlarda elin rivojlanishining bosqichlari		Sigir sut bezining rivojlanishi uchun asab va endokrin tizimlar javobgardir. Embrion bezlar ko'ndalang ortida qorin bo'shlig'ida joylashgan epiteliya qalinlashuvidan tashqariga chiqariladi. Keyinchalik, rouming tizimi va asab tolasi hosil bo'lgach, sut bezlari rivojlanadi, undan 4-6 tulporoz hosil bo'ladi. 6 oylik xomilaning elinda allaqachon sut kanallari, sardobalar, ko'krak va yog' to'qimalari mavjud. Tug'ilgandan va jinsiy balog'atga etishdan oldin elin asta-sekin shakllanadi va o'sadi. Ushbu davrda asosan yog' to'qimasidan hosil bo'ladi. Agar sigir bolaligiga kirsa, uning elinini sezilarli darajada oshiradi, bu jinsiy gormonlar faol ishlab chiqarilishidan ta'sirlanadi va etuk chanoqning xarakterli shaklini oladi. Kanallar va kanallar o'sishi homiladorlikning 5-oyi bilan tugaydi, 6-7 oygacha alveolalar nihoyat shakllanadi.+ Glandu to'qimasi to'liq homiladorlikning 7-oyi bilan hosil qilinadi, uning o'sishi bolalashdan keyin sodir bo'ladi. Bu jarayon gormonlarning faol ishlab chiqarilishi, sigirning to'g'ri sog'ish, massaj va oziqlantirish bilan bog'liq bo'ladi. Bezlarning rivojlanishi va rivojlanishi 4-6 yoshgacha davom etadi. Tuzilmada jinsiy sikllar, laktatsiya davrlari, mashqlar va sigirning yoshiga qarab o'zgaradi.+
			Sut bezlarini susayib ketishi 7-8 tug'ilishdan keyin sodir bo'ladi - bu davrda glandular to'qimalar va kanallar miqdori kamayadi va biriktiruvchi va yog 'to'qimalari ko'paydi. Muvaffaqiyatli selektsionerlar yaxshi ovqatlanish va sifatli parvarishlarni o'z ichiga olgan holda, g'unajinning samarali davrini 13-16 laktatsiya va ba'zan ko'proq cho'zilishi mumkin.