Yoqilgʻi reja: Yoqilgʻi va uning xossalari Yoqilgʻi tarkibi va tavsiflari

Generator  gazi  qattiq  yoqilgʻini  60%  havosiz  muhitda  haydaydigan  maxsus 

uskunalar  –  gaz  generatorlarida  olinadi.  Ishlatiladigan  qattiq  yoqilgʻi  sifatida 

toshkoʻmir,  oʻtin,  torf,  qishloq  xoʻjalik  chiqindilari  (qirindi,  kungaboqar  poyalari, 

kanop choʻplari va boshqalar)dan tayyorlangan briketlar, quymalar ishlatiladi. 

Gaz olish uchun qoʻllaniladigan qattiq yoqilgʻi turlariga bogʻliq holda generator 

gazi  tarkibi  quyidagi  oraliqlarda  oʻzgaradi:  CO  -  25..30%,  N

2

-12...15%;  CN

4

-

0,5...3,5%;  CO

2

-5...8%;  O

2

-0,2...0,5%;  N

2

-45...50%.  Generator  gazining  quyi  yonish 

issiqligi 5000...65000 kJ/m

3 

ga teng. 

Biogaz.  Bizning  malakatimizda  va  jahonning  koʻpgina  davlatlarida  qisqa  vaqt 

ichida  chorva  chiqindilaridan  yuqori  sifatli  organik  sifatli  oʻgʻit  bilan  birgalikda 

metan  tarkibli  gaz  olish  muammosi  katta  qiziqish  uygʻotadi.  Shu  sababli  chorva 

goʻngini  achitish  uchun  turli  anaerobli  mikrobiologik  reaktorlar  konstruktsiyalari 

paydo boʻldi. 

Bu  reaktorlarda  reaktsiyalar  bir  vaqtda  amalga  oshadi.  Biogaz  tarkibida  metan 

70% gacha yetadi, uning quyi yonish issiqligi 23000 kJ/m

3 

gachani tashkil etadi. 

Suyuq  yoqilgʻi.  Suyuq  yoqilgʻi  ishlab  chiqarish  uchun  asosiy  manba  neft 

hisoblanadi.  Neft  tarkibiga  koʻra  olinadigan  yoqilgʻi  zichligi  690  dan  1015  kg/m

3 

---

gacha  oʻzgaradi.  Neft  qazib  olish  joylari  tarkibining  bir  xil  emasligidan  uning 

kimyoviy  tarkibi  turlicha.  Neftning  asosiy  elementlariga  uglerod  (83...87%)  va 

vodorod  (12...14%)  kiradi.  Bundan  tashqari  neft  tarkibida  kislorod  (0,1...0,3%), 

oltingugurt (kam oltin- gugurtli neftlarda 0,01% dan va yuqori oltingugurtli neftlarda 

5...7% gacha), azot (0,02...1,7) shuningdek kam miqdordagi boshqa elementlar kiradi. 

Qishloq  xoʻjaligi  ishlab  chiqarishida  quyidagi  neft  mahsulotlari  foydalaniladi: 

benzinlar, kerosinlar, dizel yoqilgʻilari, mazutlar, roʻzgʻor isitish yoqilgʻilari. 

Benzin. Karbyuratorli avtomobillar va mototsikllar dvigatellari uchun A-72, A-

76,  AI-80,  AI-93,  AI-98  markali  benzinlar  chiqariladi.  A  harfi  benzin  avtomobil 

uchun ekanligini bildiradi, sonlar oktan soni qiymatinini koʻrsatadi, oktan soni motor 

usulida aniqlanadi. 

AI-98  dan  tashqari  barcha  benzinlar  yozgi  va  qishkilarga  boʻlinadi.  Yozgi 

benzinlar shimoliy va shimoli-sharqiy viloyatlarda 1 a’reldan 1 oktyabrgacha, qolgan 

viloyatlarda  yil  davomida  qoʻllaniladi,  qishki  benzinlar  –  shimoliy  va  shimoliy 

sharqiy  viloyatlarda  yil  davomida,boshqa  viloyatlarda  1  oktyabrdan  1  aprelgacha 

qoʻllaniladi. 

Benzinlarning quyi yonish issiqligi oʻrtacha 44000 - 44500 kJ/kg ni tashkil etadi.