Overdraft kreditlari (ta’minotsiz qisqa muddatga
beriladigan kreditlar)
12.8 – 13 %
2
Veksellarni hisobga olish shaklida beriladigan
qisqa muddatli kreditlar
8.8 %
3
Veksellarni garovga olish yo‘li bilan beriladigan
kreditlar
37.1 %
4
Qarzdornng qarz majburiyati asosida beriladigan o‘rta va uzoq muddatli kreditlar
41.8 %
Jadval ma’lumotlari ko‘rsatadiki, Yaponiya banklari tomonidan aksariyat kreditlar qarz majburiyatlari va veksellarni garovga olish orqali beriladi va ular muddati jihatdan ham farq qiladi va bu kunchiqar mamlakat banklari kreditlash amaliyotining o‘ziga xos jihatlari hisoblanadi.
Biz yuqorida ko‘rib o‘tgan mamlakatlarning kreditlash amaliyotini o‘rganar ekanmiz ularning tijorat banklari zamonaviy kreditlash shakllaridan keng ko‘lamda foydalanishini ko‘rishimiz mumkin. Bu esa ana shu mamlakatlar iqtisodiyoti va ishlab chiqaruvchilarinig yetarli darajada pul mablag‘lari bilan ta’minlanishiga zamin yaratadi.
XULOSA
Yuqori o‘rinlarda ko‘rib o‘tganimizdek tijorat banklari mamlakat iqtisodiyotida va ana shu iqtisodiyotni tartibga solishda asosiy ro‘l o‘ynovchi moliyaviy muassasalardir, mamlakat iqtisodiyotini pul mablag‘lari bilan ta’minlashda esa ularning kreditlash operatsiyalari rivojlanganligi va ko‘lamdorligi muhim omil hisoblanar ekan.
Bank tizimimizda mavjud kreditlash shakllari nazariy va huquqiy asoslarini va kreditlash shakllaridan foydalanishda ayrim xorijiy mamlakatlar tajribasini o‘rganish asnosida tijorat banklarimiz tomonidan zamonaviy kreditlash shakllaridan keng foydalanmasligi ko‘zga tashlandi, bu esa biz o‘rgangan Yaponiya, Angliya, Xitoy kabi bank tizimi rivojlangan mamlakatlarning tijorat banklari kreditlash amaliyotidagi ilgor jihatlarni jalb etish zaruriyati borligini ko‘rsatadi. Aynan shu jihatlarni inobatga olgan holda bank amaliyotida kreditlash shakllaridan keng foydalanish mijozlarning kreditlarga bo‘lgan ehtiyojlarini to‘laroq qondirishga banklarning kredit operatsiyalari ko‘lamini kengaytirishga, iqtisodiyotga yo‘naltirilgan bank kreditlari ko‘lamini yanada oshirishga, kredit riskini ma'lum darajada minimallashtirishga va nihoyat, banklarning kredit operatsiyalaridan oladigan daromadlari oshishiga erishish ayni damda bank tizimimiz oldida turgan eng asosiy vaziflardan biri desak adashmagan bo‘lamiz.
Tijorat banklarining kreditlash amaliyotini o‘rganar ekanmiz bu sohada bir qancha muammolar borligini ko‘rib o‘tdik, bu sohani o‘rganishdan maqsad esa unga to‘g‘ri xulosa tavsiyalar berishdan iborat.
Tahlillar natijasida quyidagi xulosalar shakllantirildi:
Tijorat banklari tomonidan real sektorlarga ajratiladigan kreditlar hajmining o‘sib boorish tendensiyasini ta’minlash lozim.
Shu bilan birga respublikamizdagi barcha banklarning kredit portifelida iqtisodiyotni real sektor korxonalarini kreditlashга alohida e’tibor qaratsih lozim. Real sektor korxonalarini takomillashtirish orqali ishlab chiqarish salohiyati va eksport qilish hajmi oshishi bilan bir qatorda yangi ish o‘rinlari yaratilishiga erishiladi. Shu bilan birga kreditlarning milliy iqtisodiyot barqarorligini ta’minlashdagi roli oshadi.
Tijorat banklari kreditlarining barqaror sur’atlarda o‘sishini ta’minlash maqsadida birinchidan, muddati o‘tgan kreditlarning barcha kreditlar hajmidagi salmog‘ining chegaraviy darajadan (5 %) oshmasligini ta’minlash, ikkinchidan, talab qilib olinadigan depozitlarning, ya’ni nobarqaror resurslarning barcha depozitlar hajmidagi salmog‘ini imkon qadar kamaytirish, chunki ular bank uchun tekin resurs bo‘lgani bilan istalgan vaqt depozit egasi uni bankdan talab qilishi mumkin.
Respublikamiz tijorat banklari iqtisodiyotning real sektori korxonalarini hamda jismoniy shaxslarnikreditlash amaliyotida zamonaviy kreditlash shakllaridan keng foydalanish rivojlangan mamlakatlar tajribasidan foydalanish tavsiya etildi.
Tijorat banklarining zamonaviy kreditlash shakllaridan keng foydalanishi, birinchidan kredit taklifini oshirsa, ikkinchidan kredit xizmatlarining soni va sifati jihatdan o‘sishiga zamin yaratadi. Buning natijasida xo‘jalik sub’ektlari va jismoniy shaxslarning bank kreditlaridan foydalanish darajasi oshadi.
Yuqoridagi takliflar tijorat banklarining kredit faoliyatiga joriy etilishi ularning kreditlash salohiyatini barqarorlashtirishga, banklarning kreditlash faoliyati samaradorligi oshishiga va natijada ular tomonidan iqtisodiyotni modernizatsiya qilish sharoitida ustuvor tarmoqlarni moliyaviy qo‘llab- quvvatlashdagi faolligini oshirishga o‘zining ijobiy ta’sirini ko‘rsatadi degan fikrdamiz.
