Yo’nalishga kirish

 
171 
 
 
 
5.3-§. Kar’yer haqida tushuncha 
Kar`yer haqida tushuncha. Pog’ona elementlari. 
Yerning  ustki  qismida  ochiq  kon  ishlari  olib  borilishi  natijasida  katta 
chuqurliklar paydo bo’ladi. Chuqurliklarning yig’indisi  kar`yer (ochiq kon ishlari 
korxonasi)  deb  aytiladi.  Bu  chuqurliklarning  ko’ndalang  kesimi  chegarasi 
tutashmagan bo’ladi. 
Ma`muriy-xo’jalik  tushunchasida  esa  kar`yer  deb  konni  ochiq usulda qazib 
olishni  tashkil  etadigan  kon  korxonasiga  aytiladi.  Ko’mir  sanoatida  va  sochilma 
konlarni ochiq usul bilan qazib olishda kar`yerni razrez deb ataladi. 
Foydali  qazilmalarni,  qoplovchi  va  o’z  ichiga  oluvchi  tog’  jinslarini  qazish 
ishlari  tabaqalangan  holda  yuqoridan  pastga  qarab  olib  boriladi.  Natijada  qazish 
ishlari olib borilayotgan tog’ jinslari massivi pog’ona shaklini egallaydi. 
5
 
Aloxida qazish, yuklash va tashish vositalari bilan ta`minlangan va pog’ona 
shaklidagi  ishchi  yuzaga  ega  bo’lgan  tog’  jinsi  qatlamining  bir  qismiga  pog’ona 
deyiladi.  
Har bir pog’ona unda transport vositalarining gorizont bo’yicha joylashuviga 
mos  keluvchi  balandlik  belgisi  bilan  xarakterlanadi.  Pog’ona  belgilari  absolyut, 
ya`ni  mutlaq  (dengiz  satxiga  nisbatan)  yoki  shartli  (yuzadagi  doimiy  punktga 
nisbatan) bo’lishi mumkin. 
Aloxida  qazish  vositalari  bilan  qazib  olinadigan,  lekin  barcha  pog’onalar 
uchun  umumiy  bo’lgan  transport  vositalari  bilan  xizmat  ko’rsatiladigan 
pog’onaning balandligi bo’yicha qismiga pog’onacha deyiladi. 
Pog’onalarning  ish  olib  boriladigan  va  ish  olib  borilmaydigan  turlari 
mavjud. Ish olib boriladigan pog’onada qoplovchi tog’ jinslarini olib tashlash yoki 
foydali qazilmalarni qazib olish ishlari amalga oshiriladi. 
                                                 
5
 "Open Pit Surface Mine" Mine Engineer Community (2000) accessed 19 December 2011 
 

---

Konchilik sohasiga kirish