Yo’nalishga kirish

 
68 
 
 
 
Asteroidlar.  Kichik  planetalar  yoki  asteroidlar,  asosan  Mars  va  Yupiter 
orbitasi  oralig’ida  aylanadi  va  bevosita  qaraganda  ko'rinmaydi.  Birinchi  kichik 
planeta 1801 yilda kashf etilgan. Ulardan eng kattalari tserrera-diametri 1003 km, 
Pallada-diametri  490  km,  Vetsa-  diametri  390  km,  Yunona-diametri  190  km 
nomlari  bilan  ataladi.  Hozirgi  vaqtda  10000  dan  ortiq  asteroidlar  ma'lum. 
Milliardlab  yillar  davomida  astroidlar,  vaqti-vaqti  bilan  bir-birlari  bilan 
to'qnashadilar. 
Asteroidlarning  umumiy  massasi,  Yer  massasining  atiga  0,1  qismiga  teng 
keladi. 
Eng  yorug’  asteroid  -  Vesta,  oltinchi  yulduz  kattaligidagi  yulduzlardan 
yorug’ bo'lmaydi. Eng katta astroid - tserera.  
Bolidlar.  Tabiatda  juda  kam  uchraydigan  va  osmonda  uchib  o'tadigan  olov 
shar  bolid  deyiladi.  Bu  hodisa,  atmosferaning  qalin  qatlamlariga  meteor  deb 
ataladigan  jismlar  yirik  qattiq  zarralarning  kelib  kirishi  tufayli  sodir  bo'ladi. 
Bolidlar ko'pincha sezilarli darajadagi ko'rinmas diametrga ega bo'lib, ba'zida hatto 
kunduzi  ham  ko'rinadi.  Dindor  kishilar  bularni  og’zidan  olov  chiqarib  nafas 
oluvchi ajdarlar deb talqin qilganlar. 
Meteoridlarni hosil bo'lishi haqida ikki xil fikr mavjud:  
1. Meteoridlar Quyosh sistemasining bir bo'lagi;   
2.  Meteoridlar  boshqa  yulduzlar  turkumidan  uchib  kelgan.  Metioridlar  bir 
necha  grammdan  o'n  tonnagacha  bo'lishi  mumkin.  Masalan:  1947  yil  Sixota-
Olenga  tushgan  meteorid  yomg’irining  umumiy  og’irligi  100  tonna  atrofida 
bo'lgan. 
Kometalar.  Vaqt-vaqti  bilan  fazoda  ko'rinib  turadigan  samoviy  ob'ekt. 
Kometalar  qattiq  yadro  va  gaz  qobig’i  komadan  tashkil  topgan.  Kometalar 
Quyoshga Yaqinlashganda Quyoshga qarama-qarshi tomonidan bir yoki bir necha 
“dum”  paydo  bo'ladi.  Kometalar  fazoda  Quyoshdan  uzoqda  joylashib, 
markazlarida  yadrosi  bo'lgan  juda  xira,  tumanli  oqish  dog’lar  shaklida  ko'rinadi. 
Faqat  Quyoshga  nisbatan  Yaqinlashib  o'tadigan  kometalargina  juda  yorug’  va 

---

Konchilik sohasiga kirish