Yo’nalishga kirish

 
199 
 
 
 
Bevosita foydali qazilma yotqizig’ini qazib olish uchun barpo etiladigan kon 
laximlari  qazish  laximlari  deyiladi.  Qazish  ishlari  boshlanadigan  qazish 
laximlarining yuzasi kovjoy (zaboy) deb ataladi. Ko’mir shaxtalarida kovjoy katta 
uzunlikka ega bo’lsa, uni lava deb yuritiladi. 
Qazish  ishlariga  mo’ljallangan  burg’i  quduqlar  (skvajinalar)  va  kameralar 
ham qazish laximlari hisoblanadi. 
 
6.2-§. Ruda konlarining umumiy tavsifi va o’ziga xos xususiyatlari. 
ruda yo’qotilishi va sifatsizlanishi. 
Foydali  komponentlar  turi  bo’yicha  rudalar  metall  va  nometall  guruhlarga 
bo’linadi.  qora  metal  (temir,  marganes,  xrom,  titan,  nikkel  va  kobalt),  rangli 
metall  (miss,  qo’rqoshin,  rux,  alyuminiy,  volfram,  molibden,  qalay,  simob  va 
surma),  nodir  metall  (oltin,  kumush,  platina,  molibden)  va  radioaktiv  metall 
(uran,  toriy)  rudalari  guruhiga  kiradi.  Apatit,  fosforit,  tosh  tuz,  qurilish 
materiallari  sifatida  ishlatildigan  va  tarkibida  qimmatbaho  toshlari  bor  jinslar, 
shungidek  grafit,  slyuda  va  boshqa  mineral  xom  ashyolar  nometall  rudalar 
guruhini tashkil qiladi. 
Tarkibidagi  foydali  komponentlar  soni  bo’yicha  metall  rudalar  oddiy 
(monometalli) va murakkab (polimetalli) bo’lishi mumkin. Ruda koni yoki uning 
bir  qismini  qazib  olish  va  qayta  ishlash  uchun  sarflanadigan  xarajatlar  ruda 
tarkibidagi  foydali  komponent  o’rtacha  miqdori  qiymatiga  teng  bo’lsa,  uni 
promminimum  yoki  ishlab  chiqarish  minimal  miqdori  deyiladi.  Agar  kon  jinsi 
tarkibida  promminimum  miqdorida  yoki  undan  ko’p  foydali  komponent  bo’lsa, 
kon jinsi ruda, aksincha bo’lgan taqdirda esa, foydasiz kon jinsi deyiladi.