Yo’nalishga kirish

Davlat ta’lim standarti(DТM), 
DТS umumiy o’rta, o’rta maxsus, kasb- hunarva 
oliy ta’lim mazmuniga hamda sifatiga qo’yiladigan talablarni belgilaydi. 
Yer ko’chishi
- yer yuzasi bo’lagining yonbag’ir bo’yicha gravitatsiya kuchi 
ta’sirida surilishi, siljishiga aytiladi. 
Institut(universitet)-
oliy ma’lumotli mutaxassislar tayyorlaydigan o’quv yurtidir. 
Ularda oliy ta’lim amalga oshiriladi: bakalavriat va magistratura, ularga davlat 
tomonidan tasdiqlangan namunadagi hujjat –diplom beriladi.
Inson yashashining qulay sharoitlari
– yashash sharoitining holati, bunda uning 
omillarining insonga zararli ta’siri bo’lmaydi (zararsiz sharoiti) hamda inson 
organizmi buzilgan funksiyalarining tiklanish imkoniyati bo’ladi. 
Ish joyi-
bu inson mexnat faoliyatini amalga oshirish uchun “inson-mashina-ishlab 
chiqarish muhiti” tizimida ma’lumotlarni aks ettirish vositalari, boshqarish qismlari 
va yordamchi jixozlar bilan jihozlangan joydir.Ish joylari yakka va kollektiv 
turlarga bo’linib- tikka, o’tirib va tikka-o’tirib ishlashga mo’ljallangan.
 
Kimyoviy ifloslanish
– ekotizimga, unga yot bo’lgan yoki fon miqdoridan 
oshadigan miqdordagi ifloslovchi moddalarning kiritilishi. 
”Kizil kitob” tabiatning nodir va noyob turiga aylanib kolgan namunalarining 
butunlay yukolib ketmasligi uchun barcha tegishli jamoat muassasalari, ilmiy 
uchoklar, keng axolini uziga jalb ettirish va shu bilan zudlik, tadbirkorlik bilan 
tabiat muxofazasi bilan shugullanishni talab etuvchi manbalar. 

---

Litosfera
– Yerning qattiq qobig’i, Yer po’sti va yuqori mantiyaning bir qismini 
ichiga oladi. 
Noqulay va xavfli tabiat hodisalari
– atrof muhitda kuzatiladigan, inson va uning 
xo’jalik faoliyati uchun xavf tug’diradigan hodisalar.Ular ham tabiiy, ham 
antropogen xarakter kasb etishi mumkin. Uz navbatida bunday hodisalar texnogen 
xarakterdagi avariyalarni keltirib chiqarishi mumkin. Noqulay va xavfli tabiat 
hodisalari quyidagilarga bo’linadi: kosmik (Kuyosh aktivligi, magnit bo’ronlari, 
meteorit tushishi va b.), geologik (vulqonlarning otilishi, yer qimirlashi, sunami), 
geomorfologik (surilmalar, sellar, o’pirish, cho’kish, ko’chkilar va b.), iqlimiy va 
gidrologik (tayfunlar, girdoblar, shtorm, qirg’oqlarning yemirilishi, termoeroziya, 
tuproqlar eroziyasi, grunt suvlar sathinig o’zgarishi va b.), geokimyoviy (atrof 
muhitning ifloslanishi, tuproqlar sho’rlanishi, va b.), yong’inlar (o’rmon, dasht, 
torf yong’inlari), biologik (qishloq xo’jalik zararkunandalarining, qon so’ruvchi, 
zaharli hayvonlarnig, ommaviy ko’payishi, epidemiyalar). Noqulay va xavfli tabiat 
hodisalarinig eng yuqori darajada namoyon bo’lishi - bu ekologik falokatdir. 
Noosfera
– «aql sferasi», biosfera rivojlanishining fikrlovchi insoniyat manfaatlari 
yo’lida o’zgaradigan oliy bosqichi. Bunda insonning aql bilan, oqilona olib 
boradigan faoliyati biosfera rivojlanishining asosiy, belgilovchi omili bo’ladi.