Yo. Abdullayev, T. Qoraliyev, sh. Toshmurodov, S. Abdullayeva

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

29-chizma. Investitsion faoliyat. 

 

 [131].  Investor investitsion faoliyatni amalga oshirishda 

sarflanayotgan mablag‘larni qaytishi va unga nisbatan olinadigan 

daromad muhim hisoblanadi. Bu esa investor uchun yaratilgan 

Investitsion siyosat – investitsiya subyektlari huquqlari va 

imtiyozlarini kafolatlash 

 

Investitsion faoliyat  

Investitsion faoli-

yat subyekt-lari 

Investitsion 

faoliyat obyekt-

lari 

Investitsiya re-

surslari  

Investitsiya qo‘yiladigan 

sohalar 

 

 

davlat; 

 

huquqiy va jis-

moniy shaxslar; 

 

chet el huquqiy 

va jismoniy shaxs-

lari; 

 

boshqa subyek-

tлар 

 

naqd pullar 

 

hisobvaraqdagi omonat qim-

matli qog‘ozlar 

 

harakatdagi va ko’chmas mulk 

 

bilim va tajribalar 

 

erga va boshqa tabiiy re-

surslarga egalik qilish va 

foydalanish 

 

chet el kredit va investi-tsiya 

mablag’lari 

 

budjet mablag’lari 

 

budjetdan tashqari fond mab-

lag‘lari 

 

 

ishlab chiqarish 

sohasi (sanoat, 

qishloq xo‘jaligi, 

uy-joy qurilish)

 

 

noishlab chiqar-

ish (savdo, vosi-

tachilik, xizmat 

ko‘rsatish) 

 

ijtimoiy soha 

(fan, maorif, ta’lim 

va h.k.) 

 

boshqa sohalar 

(nou-xau va 

boshqa) 

Investitsion iqlim-inves-

titsiyalash uchun qulay  

shart-sharoitlar 

Investitsion jarayon – investitsion faoliyat subyektlari  

ta’sirida investitsiya resurslarini investitsiya qo‘yiladigan so-

halarda o‘zgarishi 

jamg‘armalar 

qo‘yilmalar 

kapital mulk 

iqtisodiy samara 

I bosqich 

II bosqich 

III bosqich 

IV bosqich 

---

 

221

sharoitlarga bog‘liq. Ushbu sharoitlarning umumlashgan majmuyini 

investitsion iqlim deb yuritiladi. 

Investitsion iqlim juda keng tushuncha bo‘lib, u xususiy 

investorlarga nisbatan, mahalliy xo‘jalik subyekti sifatida faoliyat 

yuritayotgan investorlarga nisbatan (mikrodarajada) yoki chet el 

investorlariga (makrodarajada) nisbatan farqlab qo‘llaniladi. Investitsion 

iqlim investorning samarali faoliyat yuritishi uchun ma’lum omillarning 

umumlashgan yig‘indisidan tashkil topadi. Investitsion iqlimga ta’sir 

etuvchi omillarni ijobiy va salbiy ta’siriga ko‘ra guruhlash mumkin (30 - 

chizma). 

Chet el investitsiyasini jalb qilishda investitsion iqlimning ijobiy 

bo‘lishi juda ham muhim. Shu bois: 

 

mamlakatning hududiy va tarmoq tizimini takomillashtirish 

nuqtayi nazardan investitsiyalashga ta’sir etuvchi omillarni muvofiq-

lashtirgan holda qulay investitsion muhitni yaratish; 

 

chet el investitsiyasini jalb etuvchi xo‘jalik subyektlarida mulk 

qiymatidan to‘lanadigan imtiyozli soliq stavkasini o‘rnatish orqali 

ularning mol-mulkini qisqa muddatda qayta baholashga qiziqtirish; 

 

chet el investitsiyasini jalb etuvchi hamda shu asosda tovar 

eksporti qilishni ko‘paytiruvchi korxonalar uchun imtiyozlarni 

kengaytirish; 

 

investitsion loyihalarni iqtisodiyotni makro va mikro darajasidagi 

ehtiyoj va imkoniyatlarni hisobga olib ishlab chiqish asosida xalqaro 

moliya muassasalarini Respublikamizda ochgan kredit liniyalarini to‘la-

to‘kis foydalanishni ta’minlash; 

 

mahalliy «mas’ul» muassasalarning chet el investitsiyalarini 

hududlarga jalb qilishdagi faolligini oshirish; 

 

chet el investitsiyalarini tez qaror qabul qilishlari uchun hisob va 

hisobot tizimi samaradorligini oshirish kabi qo‘shimcha tadbirlarni 

amalga oshirish zarur. 

Bugungi bozor iqtisodiyoti sharoitida korxonalarning investitsion 

faoliyatini amalga oshirish uchun sarflanayotgan mablag‘larni 

moliyalashtirish manbalari muhim hisoblangani uchun ushbu manbalar 

hisobidan erishiladigan moliyaviy natijalarga nisbatan samaradorlikni 

baholash maqsadga muvofiq. Ya’ni korxona xususiy sarmoyasi va tashqi 

sarmoya hisobidan erishiladigan samaradorlikni hisoblash zarur. Ushbu 

samaradorlikning o‘zgarishiga (o‘sishi yoki kamayishiga) uchta omil: 

moddiy, moliyaviy va mehnat resurslari (xarajatlar) ta’siri muhim 

---

 

222

hisoblanadi.