Yo. Abdullayev, T. Qoraliyev, sh. Toshmurodov, S. Abdullayeva

Investitsion iqlim 

Ijobiy omillar. Investitsion 

iqlimni yaxshilashga ta’sir 

qiluvchi holatlar yig‘indisi 

Salbiy omillar. Investitsion 

iqlimning yaxshilanishiga aks 

ta’sir etuvchi holatlar yig‘indisi 

 

Iqtisodiy holat 

Sotsial iqtisodiy barqarorlik 

Tadbirkorlikning rivojlanish 

darajasi 

Faoliyat ko‘rsatishga qulay 

qonun va qoidalar 

Madaniyat va ma’naviyat  

Investorlarning qiziqishi 

Iqtisodiy va siyosiy beqarorlik  

Soliq tizimining to‘g‘ri yo‘lga 

qo‘yilmaganligi 

Infrastrukturaning 

rivojlanmaganligi 

Sug‘urta qilish mexanizmidagi 

kamchiliklar 

Investitsion loyihalar uchun aniq 

ma’lumotlar yo‘qligi 

Qimmatli qog‘ozlar bozorining 

rivojlanmaganligi 

 

Siyosiy holat 

---

 

223

uchun yo‘naltirilishi mumkin emas. Bank aktivlarining katta qismi 

nolikviddir, ya’ni bank naqd pulga muhtoj bo‘lganda bank aktivlarini 

tezda sotish imkoniyati doimo bo‘lavermaydi. Bundan tashqari, kreditlar 

o‘z vaqtida va to‘liq qaytmaslik ehtimoli mavjud bo‘lganligi tufayli ular 

yuqori xatarli aktivlar qatoriga kiradi. 

Yuqoridagi sabablarga ko‘ra, banklar o‘zlarining aktivlar 

portfelining ko‘p qismini daromadli aktivlar turi bo‘lgan qimmatli 

qog‘ozlarga yo‘naltiradi. Qimmatli qog‘ozlarga veksellar, davlatning 

qisqa muddatli obligatsiyalari va aksiyalar kiradi. Qimmatli qog‘ozlarga 

yo‘naltirilgan investitsiyalar: 

 

bank daromadining barqarorligini ta’minlaydi, ya’ni bankning 

kreditlar bo‘yicha daromadi pasayganda qimmatli qog‘ozlardan olgan 

daromadi oshishi mumkin; 

 

bankning kredit portfeli bo‘yicha yo‘qotish xavfini yumshatadi, 

ya’ni yuqori sifatli qimmatli qog‘ozlar bankning kredit bo‘yicha xatar 

darajasini pasaytirish maqsadida sotib olinib, saqlanishi mumkin; 

 

moliyaviy xatarni kamaytirish maqsadida turli hududlar va 

tarmoqlarga tegishli qimmatli qog‘ozlarga investitsiyalarni 

yo‘naltirishga imkon tug‘diradi, ya’ni bank qo‘shimcha mablag‘larga 

muhtoj bo‘lganda qimmatli qog‘ozlarni sotib, kerakli pul mablag‘lari 

bilan ta’minlanishi yoki qarzga pul olayotganida garov sifatida 

foydalanishi mumkin; 

 

likvidlikni qo‘llab-quvvatlashni ta’minlaydi; 

 

bankka solinadigan soliq miqdorini kamaytirish imkonini beradi, 

ya’ni bu bilan bank soliq to‘lovlarini qimmatli qog‘ozlar hisobiga 

kamaytirishi mumkin; 

 

bankda saqlanayotgan davlat va hukumat depozitlarini 

ta’minlovchi garov sifatida foydalanish imkonini beradi; 

 

bozordagi foiz stavkalarining o‘zgarishi tufayli sodir bo‘lishi 

mumkin bo‘lgan yo‘qotishlardan bankni sug‘urtalash imkoni tug‘iladi; 

 

bankning aktivlar portfeli va uning egiluvchanligini ta’minlash 

imkoniyati bo‘ladi, chunki bunda bank o‘z aktivlari tuzilmasini joriy 

bozor talablariga muvofiq o‘zgartirish uchun investitsiyaga 

mo‘ljallangan qimmatli qog‘ozlarni boshqa kreditlarga qaraganda tezda 

sotishi yoki sotib olishi mumkin; 

 

bankda saqlanayotgan qimmatli qog‘ozlarning yuqori sifatliligi 

tufayli bank balansi moliyaviy ko‘rsatkichlarining yaxshilanishini 

ta’minlaydi. 

---

 

224

[133]. Investitsion funksiyalarni bajarishda quyidagilar asosiy vosita 

hisoblanadi: 

 

xazina veksellari; 

 

qisqa muddatli xazina majburiyatlari va obligatsiyalari; 

 

depozit sertifikati; 

 

davlatning qisqa muddatli obligatsiyalari; 

 

yevrodollarli depozit sertifikatlar; 

 

bank akseptlari; 

 

korporativ veksellar va obligatsiyalar; 

 

garov bilan ta’minlangan qimmatli qog‘ozlar; 

 

hosilaviy qimmatli qog‘ozlar – fyuchers, opsion, varrant va 

boshqa qimmatli qog‘ozlar.