Yo. Abdullayev, T. Qoraliyev, sh. Toshmurodov, S. Abdullayeva

8.4.

 

Tayanch iboralar 

 

 

risk 

 

ichki risklar 

 

tashqi risklar 

 

kredit riski 

 

foyda olmaslik riski 

 

foiz stavkalari o‘zgarishi riski 

 

to‘lay olmaslik riski 

 

kassa risklari 

 

bozor stavkalari o‘zgarishi riski 

 

valuta riski 

 

hisob-kitob risklari 

 

investitsiya riski 

 

sof risklar 

 

sun’iy risklar 

 

tizimli risklar 

 

tizimsiz, nomuntazam risklar 

 

ochiq risklar 

 

yopiq risklar 

 

balanslashmagan likvidlik riski 

 

bankrotlik riski 

 

suiiste’mol riski 

 

likvidlik riski 

 

operatsion va texnologik risklar 

 

innovatsiya riski 

---

 

432

 

lizing operatsiyalari riski 

 

faktoring operatsiyalari riski 

 

bank portfeli riski 

 

risk zonalari 

 

 

bank xavfsizligi riski 

 

risk darajasi 

 

risk koeffitsiyenti 

 

risklarni boshqarish 

 

riskni qoplash 

 

muvozanatlanmagan likvidlik riski 

 

8.5.

 

Test topshiriqlari va masalalar 

 

1.

 

Risk deganda: 

a) «tavakkal qilmoq» tushuniladi; 

b) «xavfli ishga qo‘l urmoq» tushuniladi; 

c) «xavf ostida qolmoq» tushuniladi; 

d) a + b + c. 

 

2.

 

Qamrab olish darajasiga qarab risklar quyidagi turlarga 

bo‘linadi: 

a) retrospektiv risklar; 

b) makrodarajadagi risklar; 

c) joriy risklar; 

d) istiqbolli risklar. 

 

3.

 

Ta’sir qilish vaqtiga qarab risklar quyidagi turlarga 

bo‘linadi:  

a) mikrodarajadagi risklar; 

b) mezodarajadagi risklar; 

c) retrospektiv risklar; 

d) megodarajadagi risklar. 

 

4.

 

Passiv operatsiyalar bo‘yicha risklar quyidagi turlarga 

bo‘linadi: 

a) diversifikatsiya riski; 

b) kredit riski; 

c) bankrotlik riski; 

d) innovatsiya riski. 

 

5.

 

Aktiv operatsiyalar bo‘yicha risklar quyidagi turlarga 

bo‘linadi: 

a) inflatsiya riski; 

b) kassa riski; 

c) kliring riski; 

d) foiz riski. 

 

6.

 

Passiv operatsiyalar bo‘yicha risklar quyidagi turlarga 

---

 

433

bo‘linadi: 

a) bozor riski; 

b) foyda olmaslik riski; 

c) bank xavfsizligi riski; 

d) depozitlar riski. 

 

7.

 

Aktiv operatsiyalar bo‘yicha risklar quyidagi turlarga 

bo‘linadi: 

a) valuta riski; 

b) faktoring riski; 

c) investitsiya riski; 

d) a + b + c. 

 

8.

 

Vujudga kelish sohasi bo‘yicha risklar quyidagi turlarga 

bo‘linadi: 

a) ichki va tashqi risklar; 

b) jamg‘armalar riski; 

c) barter riski; 

d) foyda ololmaslik riski. 

 

9.

 

Balansdan tashqari operatsiyalar bo‘yicha risklar quyidagi 

turlarga bo‘linadi: 

a) operatsion va texnologik risklar; 

b) suiiste’mol riski yoki iqtisodiy bilim va tashkilotchilik darajasi 

riski; 

c) lizing operatsiyalari riski; 

d) foiz stavkalarining o‘zgarishi riski. 

 

10.

 

Moliyaviy xizmatlarni amalga oshirish bo‘yicha risklar 

quyidagi turlarga bo‘linadi: 

a) bank portfeli riski; 

b) bankrotlik riski; 

c) innovatsiya riski; 

d) inflatsiya riski. 

 

11.

 

Sof risklar: 

a) ko‘pincha obyektiv xarakterga ega bo‘ladi va salbiy («–» yoki 

«0») natijaga erishish ehtimolini bildiradi; 

b) ko‘pincha subyektiv xarakterga ega bo‘lib, nafaqat salbiy, shu 

bilan bir qatorda ijobiy natijaga erishish ehtimolini bildiradi; 

c) ko‘pincha sun’iy bo‘ladi; 

---

 

434

d) bozor konyunkturasini yaxshi o‘rganmaslik oqibatida vujudga 

keladi. 

 

12.

 

Quyida qayd qilingan risklarning qaysi bir turi to‘lovga 

noqobillik riski turiga taalluqli? 

a) kredit riski; 

b) valuta riski; 

c) foiz riski; 

d) a + b + c. 

 

13.

 

Balanslashmagan likvidlik riski ko‘pincha: 

a) mijoz tanlashda yanglishish natijasida vujudga keladi; 

b) bank boshqaruvi va xodimlar malakasining sayozligi natijasida 

vujudga keladi; 

c) risklarni tartibga solishda qo‘llaniladigan usullarning 

takomillashmaganligi natijasida vujudga keladi; 

d) noto‘g‘ri javob yo‘q. 

 

14.

 

Chet el tijorat banklari risklarni besh toifaga, ya’ni A, B, V, 

G va D toifalarga ajratadi. Unda «A» toifa: 

a) yuqori darajadagi risk hisoblanadi; 

b) past darajadagi risk hisoblanadi; 

c) o‘rtacha darajadagi risk hisoblanadi; 

d) nomaqbul risk hisoblanadi. 

 

15.

 

Ichki risklar: 

a) makro muhit darajasida yuzaga keladi; 

b) bank faoliyati bilan bevosita bog‘liq bo‘lmaydi; 

c) bevosita bank faoliyati natijasida vujudga keladi; 

d) a + b. 

 

16.

 

Kredit riski: 

a) mijoz tomonidan asosiy qarz summasini va kredit bo‘yicha 

foizlarni to‘lay olmaslik ehtimoli bo‘lganda yuzaga keladi; 

b) bankning kelishilgan shartnoma bo‘yicha mijozning talabiga 

binoan hisob-kitoblarni o‘z vaqtida o‘tkaza olmasligi sharoitida yuzaga 

keladi; 

c) bank kassasi orqali o‘tuvchi naqd pullarni saqlanish bilan 

bog‘liq xavfli holatlar natijasida yuzaga keladi; 

d) bozor narxlari nomaqbul o‘zgarishi oqibatida ehtimolli zarar 

ko‘rilishi tufayli ro‘y beradi. 

 

---

 

435

17.

 

Valuta riski: 

a) qimmatli qog‘oz emitentining moliyaviy holati yomonlashishi 

oqibatida investitsiyalar portfelining kamayishi yoki qo‘yilgan 

mablag‘larni yo‘qotish riskini ifodalaydi; 

b) qarz oluvchi o‘z qarzini qaytarmasligi oqibatida zarar ko‘rilishi 

bilan bog‘liq bo‘lgan riskni ifodalaydi; 

c) nisbiy bozor narxlari darajasining keskin o‘zgarishi natijasida 

bank aktivlari haqiqiy qiymatining pasayishini anglatadi; 

d) valuta almashtirish kursining o‘zgarishi natijasida chet el 

valutasida olib boriladigan operatsiyalar bo‘yicha yo‘qotishlar yoki 

yuqori foyda olish ehtimolini ifodalaydi.