Yillarda amerika qo'shma shtatlari

1929-1939-YILLARDAAMERIKA QO'SHMA SHTATLARI

Buyuk depressiyaning boshlanishi

AQShda boshlangan jahon iqtisodiy inqirozi aynan shu mamlakat uchun eng sertalafot oqibatlar keltirdi. Inqiroz 1929-yilning 24-dekabrida Nyu-York birjasidagi vahimadan boshlandi. Aksiyalar kursi keskin ravishda pasayaverdi. Bir haftadan so'ng aksiyalar-ning umumiy qiymati 4,5 baravar pasaydi, barcha qimmatli qog'ozlar, jumladan, pullar ham shuncha qadrsizlandi. Bir necha hafta mobaynida ko'plab zavodlar, shaxtalar, temir yo'llar, elektr stansiyalari to'xtab qoldi. Sanoat ishlab chiqarishi deyarli yaraiiga qisqardi. Avtomobillar chiqarish 80%ga, eksport, import, chakana savdo aylanmasi ikki barobarga kamaydi. Ushbu inqiroz «Buyuk depressiya» deb nomlandi, zero, 1929—1932-yillarda 130 mingga yaqin fir-malar bankrotlikka uchradi.

Qishloq xo'jaligidagi vaziyat ham keskin yomonlashdi. Qishloq xo'jaUk mahsulotlarining xarid narxlari tushib ket-ganligi fermer xo'jaliklarining ommaviy inqiroziga sabab bo'ldi. Inqiroz yillarida milliondan ortiq fermer xo'jalikla­rining bor-budi sotib yuborildi. Ularning egalari esa ishsiz-lar safiga qo'shilishdi. Ishsizhk amerikaliklar uchun haqiqiy ofatga aylandi.U933-yili mamlakatda 17 mln. ishsiz bo'lib har uchinchi ishchi ish haqidan mahrum edi. AQShda ish-sizlikdan sug'urtalash tizimi mavjud bo'lmagani bois ko'pchilik odamlar uchun ochdan o'lish haqiqatdan xavf sola boshladi. 1931-yilitNyu-Yorkda ikki mingdan ziyod odam ochlikdan halok bo'ldi Ishlab turgan ishchilaming ahvoli ham aytarli yaxshi emas edi, zero,lsh haqi 40% ga kamaytirilgan ko'pchilik to'liqsiz ish haftasida mehnat quardi.

Buyuk depressiya ommaviy stachkachihk harakatiga turtki berdi, ishchilar va fermerlarning chiqishlari boshlan­di. 1931-yil dekabrida va 1932-yili ishsizlarning Vashingtonga yurishlari tashkil etildi. Ular «ocharchilik yurishlari» deb nomlandi. G'alayonlar qishloq xo'jalik hududlariga ham tarqaldi. 22 shtatni fermerlarning chiqish­lari qamrab oldi. Davlat beshafqat repressiyalar yo'li bilan chiqishlarni bostirdi. Qora tanli aholi orasida ham g'ala­yonlar avj oldi. Ijtimoiy tuzumning barcha tayanchlari

dahshatli tezlikda buzila boshlandi. Amerika bir necha yil-lar mobaynida mavjud tizimning halokati yoqasida turdi.