Yig’uvchi linzaning fokus masofasini aniqlash Zarur asboblar

6-rasm
gar optik taglikka ekranning E₁ holati bilan L₁ linza orasiga L₂ sochuvchi linzani (d masofada) joylashtirsak, ekranda S₁ tasvirvo‘qoIadi. S manbayi tasvirini yana hosil qilish uchun ekranni E₂ holatga ko'chirish kerak bo’ladi. Ekranning E₂ holatidan L₁ yig‘uvchi linzagacha bolgan masofani cb deb belgilaymiz. E₁ ekranda hosil boigan S₁ tasvir L₁ sochuvchi linzauchun buyum (nuqtaviy manba) vazifasini bajaradi va uning L₂ sochuvchi linzada hosil bolgan tasviri S₂ boladi. Sochuvchi linzadan ekranning birinchi joylashgan nuqtasigacha (E₁ holat) bolgan masofani «a» bilan, sochuvchi linzadan ekran joylashgan ikkinchi nuqtagacha (E₂ holat) bolgan masofani «b» bilan belgilaymiz va ularning qiymatlarini sochuvchi linzaning fokus masofasi ifodasiga qo‘yib, fokus masofa F hisoblab topiladi. Olchash natijalari jadvalga kiritiladi.
d, d₁ va d₂ oichashlar kamida besh marta o‘zgartirilib takvorlanadi.

2-usul. Bu usulda fokus masofasi aniqlanayotgan sochuvchi linza bilan birgalikda fokus masofasi aniq bolgan yig‘uvchi linza olinadi. Agarda yig‘uvchi linzaning fokus masofasi nomalum bolsa, u 1- laboratoriya ishidagi 1- yoki 2-usulIar yordamida aniqlanadi. Buning uchun olchashlar kamida besh marta takrorlanadi va yig‘uvchi linzaning fokus masofasining o‘rtacha qiymati aniqlanadi. Sochuvchi linzaning fokus masofasini ikkinchi usulda aniqlash uchun, unga mumkin qadar yaqin yig‘uvchi linza qo'yilib bir murakkab sistema hosil qilinadi (3-rasm).

U
shbu sistema yordamida AB — tirqish tasvirini ( A " B " ) ekranda hosil qilib, sochuvchi linzaning fokus masofasini aniqlashga kirishiladi. Murakkab sistemaning fokal tekisligida (A '' B " ) tirqishning (AB) tasviri hosil boladi. Yig’uvchi linza (AB) tirqishning fokal tekisligida (A 'B ') o ‘zining tasvirini hosil qiladi (shtrix chiziq). Yig‘uvchi linza hosil qilgan A 'B ' tasvir sochuvchi linza uchun manba vazitasini bajaradi. Bu manba sochuvchi linzaning ong

7-rasm

tomonida joylashgani uchun b ' ning ishorasi manfiy bo‘ladi. Natijada b ' — F (F— yig‘uvchi linzaning fokus masofasi). Endi A 'B ' buyumntng tasviri ( A " B " ) vaziyatda hosil bo'ladi. Natijada 1.9-iiodadan foydalanish uchun faqat a — ning son qiymati o ‘rniga yig'uvchi Iinza fokus masofasining o'rtacha qiymatini manfiy ishorada qo'yish kerak.

FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR

1. 
   Karimov R, Karimova G. Yorug’lik interferensiyasi va difraksiyasidan masalalar yechishga doir metodik qo’llanma. Toshkent “unveristet”, 1975.
   
2. 
   Karimov R. Yusupov R. A. Ispolzabaniye PVM b uchebnix labaratoriya po obshe kursi fiziki. Toshkent “unveristet”, 1990
   
3. 
   R. Karimov, B. Eshchanov, Sh. Otajonov, I. Buribayev optikadan masalalar va laboratoriya ishlari to’plami