Yetkazib berish zanjirini boshqarish

6.2. Obyekt logistikasi xarajatlari tavsifi 
 
Boshqariladigan xarajatlar menejer boshqaruv xarajati deb ataladi. 
Aks holda xarajatlar menejer tomonidan boshqarilmaydigan xarajatlar 
bo‘lishi mumkin. Qaror qabul qilish, logistizatsiya yo‘nalishini aniqlash 
uchun xarajatlar haqida tegishli axborot kerak. Qaror qabul qilish jarayoni 
axborotga talabni shakllantiradi va boshqaruv hisobi usuli elementlari 
ishlatilish tartibini aniqlaydi: guruhlash va umumiy xarajatlar, 
prognozlash, modellash, singdirish va tahlil. Logistizatsiya obyekti 
xarajatlarini tahlil qilib bu uning umumiy hajmini ko‘rmaymiz, balki bitta 
materialga ketadigan kattalikni ko‘ramiz. Hisoblash uchun xarajatlarning 
bu ko‘rsatkichlari o‘zgaruvchi va doimiyga bo‘linadi.
Zamonaviy iqtisodiyot nazariyasi doimiy va o‘zgaruvchan iqtisodiy 
xarajatlarni o‘rganishga to‘xtaladi. Biroq aytib o‘tish joizki, yetkazib 
berishning optimizatsiyasi va boshqaruvchining asosiy obyekti bu 
materiallar oqimi.
Logistizatsiya obyektining doimiy xarajati deganda qisqa davrda 
o‘zgarmaydigan xarajatlarga aytiladi. O‘zgaruvchan xarajatlar deganda - 
material oqimining o‘zgarishi bilan o‘zgaruvchi xarajatlarni tushunish 

---

151 
kerak. Bu yerda xarajatning yana bir turi chegaraviy xarajatga to‘xtatamiz. 
Chegaraviy logistik xarajatlar pul shaklidagi xarajatlarning o‘zgarish 
tezligini xarakterlaydi, masalan mahsulot sotish hajmi. Qaror qabul 
qilishning ta’sir darajasiga qarab qabul qilinadigan va qilinmaydigan 
xarajatlarga bo‘linadi. Obyekt logistizatsiyasini tartib va bir martalik 
bo‘lish boshqarish rejasini qabul qilish uchun muhim. Shunday qilib biz 
logistik xarajatlar tushunchasi borligini tadqiq qildik. Harakatdagi 
xo‘jaliklar tizimini logistizatsiya xarajatlarini o‘rganish u korxonalar 
uchun xarajatdir.