Yerning havo qobig’i atmosfera

VAB (Visual aqliy baho) 
VAB baholash usulining mukammaligi shundaki, uni qo‘llash jarayonida talabalar aqliy salohiyati aniq ravshan namoyon bo‘ladi. Dars mashg’uloti mobaynida talabalar o‘ziga berilgan vazifani belgilangan daftarga emas balki, amaliyotda bajariladigan buxgalteriya hisobi ishlari tushirilgan maxsus varaqalarda bajarishadi, so‘ngra vazifani qay darajada bajarganligi va o‘zlashtirganiga qarab aqliy mahorati evaziga o‘qituvchi tomonidan «naqd pul» vablari taqdim etiladi. bilimi evaziga to‘plagan vablar qiymatiga qarab baholanadi, ya’ni 344 vab – 34,4 ball (a’lo baho)ga, 284 vab 28,4-ball (yaxshi baho)ga, 216 vab 21,6 ball (qoniqarli baho)ga teng qilib belgilangan. VAB usulida bonus vablarning mavjudligi talabalarni fanga bo‘lgan qiziqishi va uni mukammal o‘rganishga undaganligi bo‘lsa, jarima vablarning mavjudligi talabalarda fanga va umuman unga yuklatilgan mukammal va umuman vazifalarga mas’ulyatini oshirishi tizimning afzallik tomoni hisoblanadi Beriladigan VABlar tartibi quyidagicha:
talaba darsdagi davomati uchun-5 vab;

• 
  berilgan vazifani darsjarayonida to‘liq va to‘g’ri bajarganligi uchun 5-15 vab;
  
• 
  mavzu bo‘yicha berilgan har bir savolga to‘g’ri javob uchun 5 vab;
  
• 
  mavzuni batafsil yoritganligiuchun eng faol talaba 35 vab olish imkonyatiga ega bo‘ladi.
  
• 
  Shuningdek, VAB usuli afzalliklarining yana bir jihati:
  
• 
  kerakli adabiyotlar mavjudligi uchun 20 vab;
  
• 
  o‘quv semestri mobaynida darsga umuman kechikmaganligi uchun 20 vab;
  
• 
  to‘liq darsga qatnashganligi uchun 20 vab bonus olish imkonyati ham mavjud.
  

VAB usulida jarima vablari ham bo‘lib har darsda qatnashmaganligi uchun talabani hisobidan – 5 vab olib qo‘yiladi. VAB usulida dars o‘tish ikki qismdan iborat bo‘lib birinchisi VAB maxsus baholash birliklari bo‘lsa, ikkinchisi VAB usulida «Kichik guruhlarga ajratib» o‘qitish 2-rasm. Kichik guruhlarda ajratib o‘qitish samarodarligi o‘z isbotini topgan. Lekin bir guruhda bilimi yuqori talabalar, bir guruhda bilimi nisbatan pastroq talabalarga ajralib guruhlar o‘rtasida tengsizlik kelib chiqishi munkin. Guruhlarda tenglikni saqlagan holda VAB usulida «Kichik guruhlarda ajratib» o‘qitishda bilimli talabalarning bilimidan foydalanish samaradorligi yuqori bo‘ladi. Bu usulda ta’lim olishda yuqori bilim darajasiga ega bo‘lgan talabalar pastroq darajadagi bilim darajasiga ega bo‘lgan talabalar bilan birgalikda ishlaydilar va tegishli materiallarni birgalikda o‘rganadilar. Bu esa past darajadagi bilim toliblari bilimlarining yuqori darajadagi bilim sohiblari bilimdonlik darajasiga tenglashuviga va bilim olishga bo‘lgan ishtiyoqning ancha kuchayishiga olib keladi. Yuqori bilimli talabalar past bilimlilarga ko‘rsatmalar va topshiriqlar berishi tufayli, ularni bilim olishga qiziqtiradilar. Bu esa ularning bir-birlariga bo‘lgan ishonchini va o‘zaro do‘stlikni rivojlantiradi. Agar talaba o‘z-o‘zini o‘qitsa, o‘qituvchi talabani yakka tartibda o‘rgatsa, o‘qituv materialining 90 foizini o‘zlashtiradi. Darsda ta‘limning interfaol usullaridan biri VAB usulida «Kichik guruhlarga ajratish» texnologiyasidan foydalanish maqsadga muvofiq. Kichik guruhlar kattalariga nisbatan faoliyat uchun kengroq imkoniyatlar yaratadi. Kichik guruhlardagi bahslar katta guruhlar ishini rag'batlantiradi. Ijodiy o‘yinlar-talabalarning ijodiy izlanish, mantiqiy fikr yuritishini rivojlantirish va qo‘shimcha bilim olishga bo‘lgan ehtiyojini qondirishga qaratilgan o‘yinlardir. Bu o‘yinlar ta‘sirida o‘quvchi ijodiy izlanib, yangiliklarni kashf etadi va undan o‘z foydalanadi, qolaversa butun jamiyatga ham naf keltirishi mumkun. O‘qituvchi bilan talabaning o‘zaro ta‘siri natijasida talaba ma‘lum bilimlarni shunchaki o‘zlashtirib, ya‘ni o‘rganib olishidan tashqari bir vaqtning o‘zida bilim olish va xatti-harakatlar qilishning yangi tamoyili va metodini o‘zlashtirib oladi va rivojlantirib boradi.O’quvchi va o‘qituvchi orasidagi muloqotni maqsadga muvofiq ravishda to‘g‘ri tashkil qilish va mumkin bo‘lgan usullar bilan uni rivojlantirish ta’lim sohasida o‘ziga xos inqilobiy o‘zgarish yaratadi desak, yanglishmagan bo‘lar edik. Chunki bu usulni qo‘llaganda talaba o‘qituvchidan cho‘chimasdan o‘z fikrlarini aytadi va u bilan o‘rtoqlasha oladi, bilmagan savollariga to‘g‘ri javoblarni olish va boshqalar bilan fikr almashish imkoniyatiga ega bo‘ladi, shu bilan birga kelajakda faol kurashuvchan va izchil demokratik pozisiyalarda bo‘lish sabog‘ini ham oladi. Talabalami dialog usulidan bezdirmaslik uchun ulaming har qanday savollariga e’tirozsiz, yotig‘i bilan javob berish kerak. Fikrlariga esa, ular qanday bo‘lmasin, ijobiy va ijodiy yondashish lozim. Agar dialog davomida Siz bilmagan savol yoki muammolar kelib chiqsa, buni to‘g‘ri tan olish va keyingi darsda o‘rinli javob berish zarur. Talabalaming har qanday savoli javobsiz qolib ketmasligi juda muhim. Chunki shundagina ular o‘zlarining shaxsiy fikrlari ham ma’lum bir qiymatga ega ekanligini qalban his qiladilar. Bu esa teskari aloqa signali sifatida muqarrar ravishda talaba miya faoliyatining kuchayishiga va yangi foydali fikrlar oqimi yuzaga kelishiga olib keladi.

XULOSA
Men kurs ishimning xulosa qismida quyidagi fikrlarimni bayon etmoqchiman. Хulоsа qilib shuni аytish mumkinki, o’quv-tаrbiya jаrаyoni vа uning nаtijаlаri yangi pеdаgоgik tехnоlоgiyalаrni qo’llаshdаn ibоrаtdir. Mаmlаkаtning ertаngi kuni dunyoqаrаshi o’zgаrgаn mаktаb o’quvchilаri vа o’qituvchilаrigа ko’p jihаtdаn bоg’liqdir. Shu bоis yuqоridаgi yangichа fikrlаsh, tushunchаsigа egа, bоzоr shаrоitlаridа muvаffаqiyatli ish yuritаdigаn yuksаk mаlаkаli, chuqur bilimli yoshlаrni tаrbiyalаsh dаvr tаlаbidir. Аyni pаytdа mаktаblаrni amaliy mashg’ulotlar tashkil etish, yangi zаmоnаviy dаrsliklаrni yarаtish, umumiy tа’lim muаssаsаlаridа nisbаtаn yosh “geografiya” fаni mаvqеi vа nufuzini yanаdа ko’tаrish dоlzаrb vаzifаdir. Global zamonda o’quvchi har jabhada o’zini ko’rta olmasa jamiyatda o’z o’rnini topa olmaydi. Shunday ekan hozir amaliy mashg’ulotlar tashkil etish barcha fanlarga bog’lab, amaliy mashg’ulotlar tashkil etish qo’llash zarur ekan. amaliy mashg’ulotlarni avvalo har bir o’qituvchi bilishi shart. O’quvchilarga faqatgina geografiya darsligini emas, amaliy mashg’ulotlar tashkil etishni o’rgatishimiz va qo’llashimiz zarur ekan. Texnologiyaning o'ziga xos xususiyati shundaki, bunday o'quv jarayoni unda ishlab chiqilgan va amalga oshirilgan bo'lib, bu belgilangan maqsadlarga erishishni kafolatlaydi. Shu bilan birga, o'qituvchining faoliyati va uning rahbarligi ostida amalga oshiriladigan o'quvchilarning faoliyati shu tarzda tashkil etilganki, unga kiritilgan barcha harakatlar ma'lum bir ketma-ketlikda (faoliyat algoritmlari orqali) taqdim etilib, ularni amalga oshirish oldindan taxmin qilinishi mumkin bo'lgan kutilgan natijalarga erishishni nazarda tutadi. Boshqacha qilib aytganda, amaliy mashg’ulotlar tashkil etish texnologiyasi belgilangan maqsadlarni amalga oshirishga yordam beradigan barcha narsalarni batafsil aniqlashga intiladi.
Yuqoridagilardan ko’rinib turibdiki, o’qituvchi o’z kasbiga ijodiy yondashib, darslarni turli texnologiya va metodlardan foydalanib tashkil etsa dars samaradorligi ortadi, o’quvchilar mustaqil fikrlashga, hozirjavoblikka, egallagan bilimlarini yangi sharoitlarda qo’llashga o’rganadi, barkamol avlod qoyaga yetkaziladi