Yer poʻstidagi yoriqlar, kanallar orqali

Вуллканларнинг географик тарқалиши.
 Ер шаридаги вулканларни ўрганиш вулканизм билан ер пўстининг ривожланиш тарихи жуда яқин алоқада эканлигини кўрсатди. Ҳозирги вақтда маълум бўлган ҳаракатдаги вулканлар 500 дан ортиқдир.
1974 йилларда океанларни текширишлар натижасида вулканларни қуруқлик ва океан остида маълум бир йўналишда жойлашганлиги аниқланди. Улар асосан икки йўналишда бўлиб, биринчиси Тинч океан халқаси деб аталади, бу ерда маълум бўлган барча қаракатдаги вулканларнинг 60% жойлашган.
Тинч океаннинг ғарбидан Камчатка ярим оролидан бошланган бу вулкан халқаси Курил ороллари орқали жануби-ғарбга давом этади. Япония, Филлипин, Янги Гвинеядан ўтиб Янги Зелландиягача чўзилиб боради.
Тинч океаннинг шарқидан Америка материгининг жанубидаги Оловли Ер оролидан шимол томонга -Анд, Кордильера тоғларининг ёнидан ўтади ва шимолда Алеут ороллари ва Аляска орқали яна Камчатка ярим оролига туташади. Бу вулкан халқаси Тинч океан геосинклиналь минтақаси деб юритилади.
Хинд океанида қам бир неча сўнмаган вулканлар, масалан, Мадагаскар яқинидаги Комор, Маврикий, Реюньон оролларида ва Антарктида материги атрофидаги оролларда қам сўнмаган (Эребус) вулканлар бор.
Ҳозирги вақтда 513 та қаракатдаги ва 228 та яқинда сўнган вулканлар аниқланган (Макдональд, 1972).
Вулканларнинг ҳаракати ва Ер шарида тарқалиши тарихини ўрганиш рудали конларни қидиришда илмий ва амалий аҳамиятга эгадир.
Балчиқ вулканлар. 
Уларнинг маҳсулоти суюқ балчиқ аралаш сув ва газдан иборат бўлади. Балчиқ вулканлар Сицилия, Янги Зелландия оролларида, Марказий Америкада, Апшерон Тамань ва Керчь ярим оролларида ва бошқа ерларда учрайди. Балчиқ вулканлар ер қатламлари ичидаги газ ва буғларнинг турли ғовак қатламлардан ўтиб, улар орасидаги гилли жинсларни юмшатиб, ёпишқоқ балчиққа айлантириши натижасида вужудга келади. Нефть конлари бор ерлардаги балчиқ вулканлар ўзидан кўп миқдорда углеводород чиқаради. Отилиб чиқаётганда температураси паст бўлади.
И.М.Губкин нефть конлари билан балчиқ вулканлар бир-бирлари билан узвий боғлиқ бўлиб, улар бир жараённинг тармоқлари эканлигини таъкидлаб ўтган.
E’TIBORINGIZ UCHUN RAHMAT!