Yer osti boyliklari to‘G‘risida

15-modda. Yer osti boyliklaridan xo‘jalik va ro‘zg‘or ehtiyojlari uchun foydalanish
Yer egalari va yerdan foydalanuvchilar o‘zlariga ajratib berilgan yer uchastkalari doirasida o‘z xo‘jalik va ro‘zg‘or ehtiyojlari uchun keng tarqalgan foydali qazilmalarni qazib olish, yer osti suvlarini qazib chiqarish va yer osti inshootlarini qurish maqsadida yer osti boyliklaridan litsenziyasiz qonun hujjatlarida belgilangan tartibda foydalanish huquqiga egadirlar.
16-modda. Davlat ekologiya ekspertizasi
Yer osti boyliklaridan foydalanish va mineral xomashyoni qayta ishlash bilan bog‘liq ishlarni bajarish loyihalari davlat ekologiya ekspertizasidan o‘tkazilishi lozim.
Davlat ekologiya ekspertizasi talab qilinmaydigan ishlar ro‘yxati Tabiatni muhofaza qilish davlat qo‘mitasi tomonidan tasdiqlanadi.
17-modda. Yer osti boyliklaridan foydalanishni cheklash
Aholi punktlarining belgilangan chegaralari, shahar atrofidagi ko‘kalamzor mintaqalar, sanoat, transport, aloqa obyektlari, yer osti suvlarini chiqarib olish inshootlari va ularning muhofaza qilinadigan mintaqalari, shuningdek boshqa alohida muhofaza etiladigan tabiiy hududlar doirasida yer qa’rining ayrim uchastkalaridan foydalanish cheklab yoki taqiqlab qo‘yilishi mumkin.
18-modda. Yer osti boyliklaridan foydalanuvchilarning asosiy huquqlari va majburiyatlari
Yer osti boyliklaridan foydalanuvchilar quyidagi huquqlarga egadirlar:
yer qa’rini geologik o‘rganish ishlarini bajarish uchun yer to‘g‘risidagi qonun hujjatlari bilan belgilangan tartibda yer uchastkalaridan foydalanish;
o‘z faoliyati natijalaridan, shu jumladan yer osti boyliklari to‘g‘risida olingan axborotlardan, shuningdek qazib olingan mineral xomashyodan foydalanish. Ayrim hollarda Vazirlar Mahkamasi qazib olingan mineral xomashyoni tasarruf etishning alohida shartlarini vaqtincha belgilab qo‘yishi mumkin;
basharti litsenziyada o‘zga qoida belgilanmagan bo‘lsa, foydali qazilmalarni qazib olish va mineral xomashyoni qayta ishlash jarayonida olingan texnogen hosilalardan foydalanish.
Yer osti boyliklaridan foydalanuvchilar:
yer qa’ridan belgilangan maqsadda foydalanilishini;
ishlar yer qa’ridan foydalanish loyihasiga muvofiq olib borilishini;
yer qa’ri geologik to‘la-to‘kis o‘rganilishini, yer osti boyliklaridan oqilona, kompleks foydalanilishini va muhofaza etilishini;
konlarning foydali qazilmalar mo‘l uchastkalarini tanlab ishlatishga, mineral xomashyo qazib olish va uni qayta ishlashda foydali qazilmalarning normativdagidan ortiq nobudgarchiligiga yo‘l qo‘yilmasligini;
zaxiralar holati va ulardagi o‘zgarishlar, foydali qazilmalarning nobudgarchiligi va kamayishi hisobga olib borilishini, shuningdek zaxiralarning o‘z vaqtida qayta hisoblab chiqilishi, qayta tasdiqlanishi va chegirib tashlanishini;
qazib olinayotganda qo‘shilib chiqadigan, lekin vaqtincha foydalanilmayotgan foydali qazilmalarning saqlanishi va hisobga olib borilishini;
suv chiqarib olish inshootlari va ularning atrofidagi hududda yer osti suvlari holati kuzatib borilishini;
yer osti suvlari holatidagi o‘zgarishlar to‘g‘risida yer osti suvlari muhofaza qilinishi ustidan nazoratni amalga oshiruvchi organlar zudlik bilan xabardor qilinishini;
yer osti boyliklaridan foydalanish bilan bog‘liq ishlar xavfsiz olib borilishini, falokatlarni tugatish rejalari ishlab chiqilishini;
yer osti boyliklaridan foydalanish bilan bog‘liq ishlarning zararli ta’siridan atrof tabiiy muhit, binolar va inshootlarning muhofaza qilinishini;
yer osti boyliklaridan foydalanish jarayonida geologik, marksheyderlik hujjatlari va o‘zga hujjatlarning yuritilishini hamda ularning asralishini;
Geologiya va mineral resurslar davlat qo‘mitasi huzuridagi Davlat geologiya fondiga (matnda bundan buyon Davlat geologiya fondi deb yuritiladi) yer qa’riga oid axborotlar, shuningdek foydali qazilma zaxiralarining holati va o‘zgarishi hamda ularning tarkibidagi komponentlar to‘g‘risidagi ma’lumotlar taqdim etilishini;
yer osti boyliklaridan foydalanish chog‘ida buzilgan yer uchastkalari ulardan keyinchalik foydalanish uchun yaroqli holatga keltirilishini;
yer osti boyliklaridan foydalanish uchun to‘lovlar o‘z vaqtida to‘lab borilishini ta’minlashlari shart.