Yer egaligi. Xonlikning asosiy boyligi yer hisoblanardi. Bu yerlar sug’oriladigan (axya)

Denov Tadbirkorlik va Pedagogika instituti

211 guruh talabasi Vafoqulov Shohrux ning O'zbekiston tarixi fanidan tayyorlagan mustaqil ishi.

Qabul qiluvchi:Bahtiyor Nazirov
XIVA XONLIGIXONLIGIDA
YER EGALIGI
Podsho yerlari
Xususiy mulk yerlari
Vaqf yerlari
Begar majburiyatlari.
Xiva xonligi Muhammad Rahimxon I davrida xuroson yaylovlariga ketgan turkmanlar va qoraqalpoqlarga xonligida yerlar va boshqa qoshimcha berildi.

YER EGALIGI.

• Xonlikning asosiy boyligi yer hisoblanardi. Bu yerlar sug’oriladigan (axya) va sug’orilmaydigan (adra) yerlardan iborat edi.
• Egalik shakliga ko’ra, Xiva xonligining yerlari ham uchga bo’lingan.
• 1. Davlat yerlari (podshohi).
• 2. Xususiy mulk (xususiy yerlar).
• 3. Vaqf yerlari.

Xonning qarindoshlari o’z xususiy yerlaridan davlatga soliq to’lamas edilar. Davlat soliqlaridan ruhoniylar, katta amaldorlar, tarxon yer olganlar ham ozod etilgan edilar.

Podshohlik yerlari

Podsholik yerlari bevosita davlatga, xonga tegishli bo‘lib, avloddan avlodga meros
bo‘lib o‘tgan. Davlat yerlariga doimiy sug‘oriladigan ekinbop yerlardan tashqari tashlandiq
yerlar, qumlik, adirlar va yaylovlar, ko‘l va to‘qayzorlar ham kirgan. Davlat yerlari bosib
olingan hududlar, xonga qarshi mulkdorlarning musodara qilingan yerlari, yangi yerlarning
o‘zlashtirilishi hisobiga ham kengayib borgan. Davlat yerlari xon tomonidan mulkdorlarga va
ijarachi dehqonlarga, bevatan (yersizlar)larga foydalanish uchun bo‘lib berilgan.
Bunday yerlardan davlatga olingan hosilning 40-50 foizigacha mahsulot yoki pul
ko‘rinishida soliq undirilgan. Davlat yerlari xonlik xazinasining asosiy manbai hisoblangan.
Xon o‘ziga xolis xizmat qilgan amaldorlarga, yaqin qarindoshlariga, sodiq xizmat qilgan
navkarlarga va dindorlarga davlat yerlaridan in’om qilib bergan. Bunday yerlar soliqlardan
ozod etilgan