Yengil bosh kiyimi. Kadimdan

---

Doʻppi

Doʻppi — yengil bosh kiyimi. Kadimdan 

eroniy

 va 

turkiy xalqlar

 orasida keng tarqalgan.

Turkiston

 xalqlari orasida (ayniqsa 

Oʻzbekiston

 va 

Tojikiston

 hududida) milliy kiyim turiga

aylangan. Boshqa xalqlar doʻppilaridan oʻzbek doʻppilari oʻziga xos shakli, bezagi bilan

farqlanadi. Doʻppi uch qismdan — tepa (aylana va toʻrtburchak shaklida bichiladi), kizak

(

gardish

 shaklida) va 

jiyakdan

 tuzilgan, Oʻzbekistonning turli joylarida turlicha bezatiladi;

qismlari birlashtirilganda turlicha koʻrinishga ega boʻladi. Doʻppi tikuvchi usta doʻppidoʻz,

doʻppi tikish kasbi esa 

doʻppidoʻzlik

 deb ataladi.

Doʻppi asosan 

baxmal

, 

sidirgʻa

 

shoyi

, 

satinga

 

ip

, 

ipak

, zar iplar bilan 

kashta

 tikib tayyorlanadi.

Tayyorlangan joyi (

Chust

, 

Margʻilon

, 

Toshkent

, 

Shahrisabz

 va boshqalar), moʻljallangan

kishilarning yoshi va jinsiga (erkak, ayol, bolalar), shakli (oʻtkir uchli, konussimon, yarim doora,

chuqur tubli, dumaloq, karjli va boshqalarga) koʻra doʻppilar xilma-xil va rang-barangdir.

Dastlabki doʻppilar shakli oʻtkir uchli qilib salla bilan kiyishga moʻljallab kizagi keng jiyakli qilib

tayyorlangan. 1920-yillardan doʻppi shakli oʻzgardi: tepasi dumaloq yoki murabba shaklga ega

boʻldi, kizakdagi jiyagi ingichkalashdi.

Oʻzbekistonda 

Chust

, 

Andijon

, 

Toshkent

, 

Samarqand

, 

Buxoro

, 

Boysun

, 

Shahrisabz

 doʻppilari

mashhur. Chust doʻppisi toʻq yashil shoyi yoki satindan 4 karjli qilib tayyorlanadi: tepasining

har bir karjida 

qalampirnusxa

 yoki 

bodom

 shakli, kizagining har bir karjida 4 tadan 

mehrob

(yarim doira) shaklida kashta bilan sidirgʻa qoplab oq ipda (yoki ipakda) tikiladi. Tayyor

doʻppining tepasi kizagidan murabba shaklida boʻrtib chiqadi (boshqa doʻppilarning tepasi

yarim doira shaklida boʻladi). Shakli koʻp jihatdan chuyet doʻppisiga oʻxshash boʻlgan

margʻilon doʻppisi gullarining (nisbatan ingichka va uzun qalampir shaklining) sidirgʻa

qoplanmasligi bilan farqlanadi.

Toshkentning duxoba doʻppisi sidirgʻa 

baxmaldan

, buxoro oʻppisi sidirgʻa yoki gulli

baxmaldan tayyorlanadi; buxoro doʻppisiga rang-barang ipak iplarda yoʻrma usulida kashta

tikib bezatilgan jiyak tutiladi.

---

Iroqi doʻppi Shahrisabzda keng urf boʻlgan, keyinchalik boshqa joylarga tarqalib, har bir

mahalliy joyning oʻziga xos bezak usulida yaratila boshlandi. Doʻppining bu turida kashta

iplari sugʻirilib toʻr holiga keltirilgan matogs (

surpga

) rangli ipak yoki ingichka tolali 

paxta

 ipi

bilan iroqi 

chokda

 (terma va bosma usulida) tikiladi (nomi shundan). Iroqi doʻppining eng

yaxshi namunalari Shahrisabz va 

Kitob

 doʻppidoʻzlari tomonidan tayyorlanadi. Toshkent va

Fargʻona vodiysida

 keng tarqalgan iroqi nusxa doʻppining naqsh mujassamoti rang-barang

gulli novdalar, ular orasidagi yashil, koʻk tusli 

qushchalar

 (

bulbullar

) shaklidan iborat.

Toshkentning iroqi doʻppisida oq zaminga 

atirgullar

 toʻq va och qizil ipaklarda (baʼzan „Raʼno“,

„Guli“, „Fargʻona tong otguncha“ va boshqa) yozuvlar qoʻshib tikiladi.

Shahrisabzning tepa va kizagi yaxlit (ipak va ipdan) toʻqilgan gilam doʻppisi ham mashhur.

Samarqand (

Urgut

) va 

Surxondaryoning

 (Boysunning) dumaloq, shaklli 

piltadoʻzi

 doʻppisining

naqshi

 sodda, gullari markazga tomon yoʻnalgan, qaviq choklari esa qovurgʻali yuzani hosil

qiladi. Buxoro zardoʻzlarining 

zardoʻzi-guldoʻzi

 va 

zardoʻzi-zamindoʻzi

 („Yulduz“, „Tovus“ va

boshqa) doʻppilari badiiy jiqatdan yuqori baholanadi. Toshkentning sidirgʻa parchadan 4 karjli

(karjlari oʻzaro qora xoshiya yoʻllar bilan boʻlingan, har bir karjga yorqin gullagan novdalar

tikilgan) doʻppisi va boshqa doʻppilar jozibali qilib tayyorlanadi.

OʻzME

. Birinchi jild. Toshkent, 2000-yil

Ushbu maqola 

chaladir

. Siz uni 

boyitib, (https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Do%C

A%BBppi&action=edit)

 

Vikipediyaga

 yordam berishingiz mumkin. 

Bu andozani 

aniqrogʻiga

 almashtirish kerak.

"

https://uz.wikipedia.org/w/inde

x.php?title=Do

ʻ

ppi&oldid=2190820

" 

Manbalar

Adabiyot

---

 

Soʻnggi tahrir 8 oylar avval Kagansky tomonidan amalga oshirildi  

dan olindi