Yem-xashak yetishtirish agronomiya asoslari

Soya
Ahamiyati.
 Soya xalq xo'jaligida keng qo'llaniladi. Donning tarkibida 
30-52  foiz  oqsil,  17-27  foiz  moy,  20  foiz  karbon  suvlari  mavjud.  Soya 
d o n id a n   m oy,  m a rg a rin ,  p ish lo q ,  su t,  un,  q a n d o la t  m a h su lo ti, 
konservalar  ishlab  chiqiladi.  Moyi  oziq-ovqatda,  lak-bo'yoq  sanoatida, 
sovun  ishlab  chiqarishda  q o 'lla n a d i.  Yer  yuzida  ishlab  chiqarilgan 
o'sim lik  moyining  40  foizini  soya  moyi  tashkil  qiladi.
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

Soya  yem -xashak  ekini  sifatida  ham   ekiladi.  Yem  sifatida  doni, 
k o 'k ati,  somoni,  qipig'i  ishlatiladi,  silosga  ko'k ati  va  doni  qo'shiladi. 
Soyadan tayyorlangan ozuqalarning to'yimliligi  yuqori bo'lib,  bir ozuqa 
birligiga  200  g dan  ortiq oqsil  to'gri  keladi.
Tarixi.
  Soyaning  vatani  jan ub iy -sh arq iy   Osiyo.  Q adim dan  soya 
Hindiston,  Yaponiya,  Koreya,  Vetnam,  Xitoy  va  Indoneziyada  ekilib 
kelingan.  Yer yuzida  soya  73,5 mln ga maydonda ekiladi.  O'zbekistonda 
o'rtacha  10  ming  ga  yerga  ekilmoqda,  don  hosili  2,5-3,5  s  ga  ni  tashkil 
etadi.
Biologiyasi.  Bahorgi  o'simlik  bo'lib,  o'sish  davri  75-120  kun.  Soya  -  
issiqsevar o'simlik bo'lib, urug'i 8-10° С da unib chiqadi, muqobil harorat 
20-22°  C.  Maysa  -2°  С  sovuqqa  chidaydi.  Soya  namsevar,  ildizi  yaxshi 
rivojlanganligi  uchun  vaqtinchalik  suvsizlikka  chidaydi,  gullash  va  don 
tugish davrlarida suvsizlikka chidamlidir.  Shuningdek, yorug'sevar qisqa 
kun  o'simlik  ham  bo'lib,  u  unumdor,  toza  muhiti  pH-6,5-7,0  bo'lgan 
tuproqlarda ekiladi.  Ozuqaga talabchan,  1  sentner don va tegishli somon 
yetishtirish  uchun  8  kg  azot,  1,5-2,0  kg  fosfor  va  5-6  kg  kaliy  talab 
qilinadi.
Yetishtirish  texnologiyasi.
O'tmishdoshi
 -  g'o'za,  sholi,  makkajo'xoridir.  Soyani kungaboqar va 
akatsiya  daraxti  yoniga  ekmaslik  kerak  (aks  holda  hashoratlar  soya 
ekinzoriga  k o 'ch ad i).  Yerni  ta y y o rlash d a  asosiy  tad b ir  22-25  sm 
chu q u rlik da  shudgorlashdan  ib o ra td ir.  Begona  o 'tla r  k o 'p   b o 'ls a , 
shudgordan  oldin  diskalash  yoki  chizellash  o'tkaziladi.  Bahorda  borona 
qilinadi. Ekish muddatigacha zaruriyat bo'lsa yoppasiga kultivatsiya  yoki 
chizellash  o'tkaziladi,  g'ovak  tuproqlarda  borona  bilan  mola  bosiladi.
O'g'itlash.
  Yer haydashdan  oldin 10-15  tonna  go'ng,  100 kg fosfor va 
50 kg kaliy o 'g 'iti solinadi.  Ekishdan oldin  20-30 kg azot, ekish bilan bir 
vaqtda  10-15  kg va  o'sish davrida  1-2 m arta  oziqlantiriladi,  birida  30-50 
kg fosforli o 'g 'it solinadi. Nitrogin ishlatilmasa gektariga 100-150 kg azot 
solinadi.