Yarim o’tkazgichlar taqiqlangan zonasi kengligini aniqlash ishning maqsadi

Yarim o’tkazgichlarning elektr o’tkazuvchanligi. 

Yarim o’tkazgichlarda absolyut temperaturadan yuqori temperaturalarda valent 

sohasidagi  elektronlar  kristall  panjara  tebranishlari  yoki  muvozanatdagi  issiqlik 

nurlanishlaridan  energiya  olib,  o’tkazuvchanlik  sohasiga  o’tishi  mumkin 

(5-rasm).

 

Taqiqlangan  soha  bo’lishiga  qaramasdan  bunday  jarayonning  bo’lish  extimolligi 

yuqori. 

 

 

5-rasm.

 O’tkazuvchanlik sohasida elektronlarning paydo bo’lishi. 

 

Elektronlar bo’sh sohada joylashib tashqi maydon ta’sirini erkin holda sezadi va tok 

hosil qiladi.  Shu paytda  valent  sohasida bo’shagan holatlar paydo  bo’lganligi uchun 

elektronlarning  tashqi  maydonni  sezish  imkoniyati  paydo  bo’ladi.  Xaqiqatdan  ham, 

xozircha  sohada  bo’shagan  (ozod)  holatlar  kam,  kam  bo’lsada  valent  sohasidagi 

elektronlarning  juda  kam  qismiga  tashqi  maydon  ta’sirini  sezish  imkoniyati  paydo 

---

5 

 

bo’ladi. 

 Adabiyotlardan  ma’lumki,  valent  sohasidagi  bitta  vakant  holatga  ega  bo’lgan 

barcha  elektronlarning  hosil  qilgan  yig’indi  toki  ,  shu  holatda  joylashgan  musbat 

zaryadlangan  bitta  erkin  zarrachaning  hosil  qilgan  tokiga  ekvivalent    bo’ladi  [1-3]). 

Bunday zarrachaga kovak deyiladi. Shunday qilib, yarim o’tkazgichlarda tok ikki xil 

ishorali zaryad tashuvchilar – elektronlar va kovaklar hisobiga paydo bo’ladi