«Yangiyo‘l Poligraf Servise» Tashkent – 2017 A. S. Sagdullaev, V. A. Kosteckiy Áyyemgi dúnya tariyxí

Teyshebaini 
qalasındaǵi 
qorǵan
Xettler urıs 
arbası
Este saqlań!
Xett pat-
shalıǵı 
házirgi 
Turkiya,
 Mi
-
tanni
mám-
leketi bolsa 
házirgi Siriya 
aymaǵında 
bolǵan.
aralıǵında jaylasqan edi. Xalqın urartlar dep 
ataǵan. Birden-bir mámlekettiń dúziliwi Assuri-
ya hújimlerinen qorǵanıw zárúrligin tezlestirdi
. 
Eramızǵa shekemgi IX–VIII ásir 
baslarιnda Urartu mámleketi gúllep jasnadı. 
Tushpa
qalası Urartu mámleketiniń paytaxtına 
aylandı. Urartlar bir neshe basqınshılıq 
atlanıslarına shıqtı hám assuriyalılar ústi n en 
jeńiske eristi. Biraq keyinrek assuriyalılar 
áskerleri urartlar armiyasın kúltalqan etip 
tasladı. 
Teyshebaini
qalasındaǵı qorǵan basıp 
alındı hám wayran etip taslandı. Sonnan soń 
Urartu patshalıǵı biraz hálsirep qaldı.
Finikiya hám Palestina
Áyyemgi zamanlarda 
Finikiya
Jer Orta 
teńiziniń shıǵıs jaǵalawın boylap házirgi Livan 
aymaǵında hám Siriyanıń bir bóliminde jay-
lasqan edi
. 
Sawda-satıq finikiyalılardıń tiykarǵı kásip-
lerinen biri bolǵan. Finikiyalılar qońsılarǵa 
aǵash,metallar hám gezlemeler satatuǵın 
edi. Jer Orta teńizi boyında 
Tir, Sidan, Ugar
it 
sıyaqlı iri teńiz qalaları payda boldı.
Eramızǵa shekemgi X ásirde
Finikiya-
da 22 dawıssιz háripten ibarat bolǵan álipbe 
jaratıldı. 
Grekler mine usı álipbeni ózlestirip aldı 
hám olarǵa dawıslι háriplerdi de qosıp qoydı.
Eramızǵa shekemgi IX ásirde
Palesti-
na aymaǵında 
Izrail patshalıǵı
payda boldı, 
sońın ala ol 
Evrey patshalıǵına
birlestirildi.
Evreyler Bobil patshalıǵı tárepinen basıp 
alındı
. 
Áyyemgi izraillılardıń ápsanaları diniy 
kitaplarǵa jazıp barılǵan. Bul kitaplar toplamı 

---

56