«Yangiyo‘l Poligraf Servise» Tashkent – 2017 A. S. Sagdullaev, V. A. Kosteckiy Áyyemgi dúnya tariyxí

Eramızǵa shekemgi XVIII ásirde
Bobil 
patshası 
Xammurapi
pútkil Mesopotamiyanı 
bir mámleketke birlestiriwge eristi. Xammurapi 
húkimdarlıǵı dáwirinde Bobil eń qúdiretli mám-
leketke aylandı.
Xammurapi nızamları
Xammurapi tariyxta nızamlar dúzǵen húkim-
dar sıpatında at qaldırǵan. Bunday nızamlar 
kólemi jaǵınan turmıstıń hár qıylı táreplerin 
qamtıwı menen burınǵı barlıq hárekettegi 
nızamlardan ústemlik etetuǵın edi. Xammurapi 
nızamları hámme ushın – bay hám kámbaǵal 
adamlar ushın birdey bolǵan. Nızamnıń tekst-
leri eldiń barlıq qalalarında ornatılǵan tas sútin-
lerge jazıp qoyılatuǵın edi.
Xammurapi nızamları qatańlıǵı menen 
adamlardı lal qaldıradı. Atap aytsaq, shıpaker 
ámelge asırǵan operaciya nátiyjesinde naw-
qas biymezgil dúnyadan ótse, shıpakerdiń 
qolları kesip taslanıwı shárt bolǵan. Nabada 
arxitektor qurǵan úy tosattan qulap, birew 

---

50
Sawashtaǵı 
oqjayshılar
Áskerler
qorǵanǵa hújim 
jasamaqta
Ó
zińizdi sınań!
Bobil dıń maǵanası – ...
Xammurapi – ...
astında qalsa arxitektor ólimge húkim etilgen. 
Órt paytında urlıq ústinde qolǵa túsken adam 
sol waqıttıń ózindeaq otqa taslanǵan. Qulıptı 
buzǵan urı bunnan da awırıraq jazaǵa húkim 
etilgen.
Xammurapi nızamları tek kózabaǵa ǵana 
patshanıń qararları bolıp qalmay qudaydıń 
qálewi menen dodalanǵan, sonıń ushın da 
olardı sózsiz orınlaw talap etiletuǵın edi. Sebe-
bi Xammurapi nızamları talan-taraj hám urlıq 
sıyaqlı jınayatlar derlik júz bermeytuǵın edi.
Xammurapi óliminen keyin qalanı tawlı 
kassitler qáwimi basıp aladı. Olardıń basıp 
alıwshılıǵı Bobildiń hálsirewine sebep boladı. 
Uzaq dawam etken ıdıraw eramızǵa shekem-
gi VII ásirde 
Jańa Bobil patshalıǵınıń
payda 
bolıwı menen juwmaqlanadı.