«Yangiyo‘l Poligraf Servise» Tashkent – 2017 A. S. Sagdullaev, V. A. Kosteckiy Áyyemgi dúnya tariyxí

Áyyemgi 
Xorezm qalası
Este saqlań!
E.sh. I ásir -
de
Xorazmde 
jergilikli ka-
lendar is lep 
chıǵılǵan.
Este saqlań!
Qanha mám-
leketi
e.sh. III 
ásirde 
payda 
bolǵan.
ásbaplar, qurallar, zergerlik buyımlarına talap 
úlken bolǵan. Xorezm xalqı Sogdiyana, Margi-
yana, Baktriya hám sahra kóshpelileri menen 
jaqınnan sawda qatnasıqların ornatqan. Bul 
úlkeden áhmiyetli kárwan jolları ótken. 
Biziń 
eramızǵa shekemgi I ásirde
hám eramızdıń 
dáslepki ásirlerinde Xorezmde gúmis hám mıs 
teńgeler islep shıǵarılǵan. 
Orta Aziya boyınsha eń áyyemgi jazıwlar 
Xorezm aymaǵınan tabılǵan. Bular 
Aybúyir-
qala
(b. e. sh. V–IV ásirler) esteliginen gúze 
sırtına jazılǵan jazıw hám Qoyqırılǵanqaladan 
tabılǵan ayırım jergilikli jazıwlar bolıp tabıladı 
(b.e. sh. IV–III ásirler). Eramızdıń I ásirinde 
Xorezmde islep shıǵılǵan jergilikli kalendardan 
Xorezmliler VIII ásirge shekem paydalanǵan
.
Qańha mámleketi
Qıtay dereklerinen bul mámlekettiń Qan-
ǵyuy dep atalǵanı málim. 
Eramızǵa she-
kemgi III ásirde 
oǵan saklar tiykar salǵan. 
Áy yemgi tariyxshılardın aniqlavinsha, Tash-
kent wálayatınıń Aqqorǵan rayonındaǵı 
Qań-
ha – Qańha
qala qarabaxanası saklardıń 
sol gezlerdegi paytaxtı Qanǵdez bolıp, oǵan 
eramızǵa shekemgi III ásirde tiykar salınǵan. 
Qıtay tariyxshıları bul qalanı
Bityan
dep 
ataǵan.
Qańha mámleketiniń tiykarǵı qalaları Sır-
dárya oazisınıń jaǵaları boylap jaylasqan edi. 
Eramızǵa shekemgi II ásirdiń aqırında 
Qańha qáwimlerdiń eń qúdiretli mámleket 
birlespesine aylanadı. Onıń húkimdarları óz 
atınan teńge basıp shıǵarǵan. Qańha mám-
leketinde úlken qorǵanıslar, qorǵan, qala 
ibadatxanaları, sawda hám ónermentshilik 
máhálleleri payda boldı.

---

135