Янги Ўзбекистонни қуриш ва ривожланишида ёшларнинг фаоллиги
87
takrorlangani‖ sababli‖ va’daboz‖ ko‘ppakni‖ hech‖ qaysi‖ hayvon‖ uyiga‖ kiritmaydi.‖ Sovuq‖
jonidan‖ o‘tgan‖ it:‖ ‚Yoz‖ bo‘lsa-chi,‖ quray‖ bir‖ uy,‖ Uymas,‖ saroy...‛‖ deb‖ hashamatli‖ uy‖
qurishga‖takror‖va’da‖beradi.‖Ammo‖yozning‖issiq‖kunlari‖qish‖sovug‘i‖itning‖yodidan‖
ko‘tariladi:‖ ‚Yoz‖ yemasang‖ qishning‖ g‘amin,‖ Holingga‖ voy,‖ bo‘lgin‖ amin!‛‖ deb‖ asar‖
nihoyasida yakuniy xulosa keltiriladi.
Darsliklarda‖ faqat‖ she’riy‖ asarlarda‖ emas,‖ balki‖ nasriy‖ asarlarda‖ ham‖ masal‖
qo‘llash‖san’at‖kuzatiladi:‖‚Eng‖ulug‘‖fazilat‛‖ertagi‖oxirida‖‚Otang‖erdir,‖sen‖ham‖erdek‖
qiliq‖ qil,‖ Yomonlik‖ aylaganga‖ yaxshilik‖ qil‛‖ baytida‖ maqol‖ o‘zlashtirilgan‖ bo‘lsa,‖ ‚Ilm
afzal‛‖ ertagida‖ ‚So‘nggi‖ pushaymon‖ o‘zingga‖ dushman‛‖ maqoli‖ fikrni‖ xulosalash‖
sifatida foydalaniladi.
Ma’lumki,‖ el‖ orasida‖ tanilgan‖ shirinso‘z‖ kishilarning‖ nutqlarini‖ tinglasangiz,‖
maqol‖ va‖ matallarni‖ o‘z‖ o‘rnida‖ ishlatishlari‖ bilan‖ kishi‖ e’tiborini‖ o‘zlariga tortadilar.
Demak,‖ nutqni‖ chiroyli‖ ifoda‖ etishning‖ talablaridan‖ biri‖ irsoli‖ masal‖ san’ati‖ bilan‖ uni‖
bezab tinglovchiga manzur etish ekan.
Foydalanilgan adabiyotlar:
1. Цпжиацмедпв А.‖Мумтпз‖бадиѐт‖малпцати.‖– Тпшкент:‖Шасқ,‖1999.‖– 240‖б.
2. Umarova M., Hamroqulova X. va boshq. O‘qish‖kitobi.‖3-sinf uchun darslik. –
Toshkent:‖O‘zbekiston,‖2012.‖– 224 b.
3. Matchonov S., Shojalilov A. va‖boshq.‖O‘qish‖kitobi.‖4-sinf uchun darslik. –
Toshkent:‖Yangiyo‘l‖poligraph‖service,‖2015.‖– 240 b.
BOSHLANG`ICH SINFLARDA O`QUVCHILARNI MATN TUZISHGA
O`RGATISH
Muhtaram Rahimova
Namangan shahridagi 43-maktabning
Boshlang`ich ta`lim fani o`qituvchisi
Shahnoza Sayfiddinova
Namangan shahridagi 43-maktabning
Ona tili va adabiyt fani o`qituvchisi
Annotatsiya. Boshlang`ich sinflarning 2-4 sinflaridan boshlab, ona tili va o`qish fani
negizida rasm va voqeaga asoslanib matn tuzishga e`tibor qaratilgan bo`lib, ushbu maqolada
matn tuzishga o`rgatish metodlarining amaliy asoslari haqida fikr bildiriladi.
Kalit so`zlar. Matn tuzish, tasvirlovchi matn, hikoya qiluvchi matn, gap, so`z qo`llash.
Umumiy‖o‘rta‖ta’lim‖ maktablarida‖Ona‖tili‖ fanini‖o‘qitishning‖asosiy‖maqsadi –
o‘quvchilar‖ o‘z‖ fikrini‖ og‘zaki‖ va‖ yozma‖ tarzda‖ to‘g‘ri‖ va‖ ravon‖ bayon‖ qiladigan,‖
kitobxonlik‖madaniyati‖shakllangan,‖mustaqil‖va‖ijodiy‖fikrlay‖oladigan,‖o‘zgalar‖fikrini‖
anglaydigan – muloqot va nutq madaniyati rivojlangan shaxsni kamol toptirishdan
iborat.
Boshlang`ich sinflarning 2-4 sinflaridan boshlab, ona tili va o`qish fani negizida
rasm va voqeaga asoslanib matn tuzishga e`tabor qaratiladi. Buning‖ uchun‖ o‘qituvchi‖
har‖bir‖ona‖tili‖sabog‘ida‖matn‖bilan‖ishlash‖daqiqalarini‖tashkil‖etishi‖lozim.‖2-4-sinfga
mo‘ljallangan‖ ona‖ tili saboqlarida‖ muallim‖ matn‖ tuzishga‖ o`rgatishda‖ o‘quvchilarga‖
saboq‖ avvalida‖ hayotidagi‖ eng‖ muhim‖ voqeani‖ so‘zlab‖ berish‖ yoki‖ yozish‖ vazifasini‖
yuklaydi.‖ Bu‖ oddiy‖ jarayon,‖ va‖ aksariyat‖ o‘qituvchilar‖ bu‖ kabi‖ mashg‘ulotni‖
Do'stlaringiz bilan baham: |