Янги Ўзбекистонни қуриш ва ривожланишида ёшларнинг фаоллиги

DARSLIKDAGI MATNLAR – PISA NING ASOSI 
 
Qashqadaryo viloyati Kitob tuman XTB ga qarashli 4-umumiy o’rta ta’lim 
maktab oliy toifali ona tili va adabiyot fani o’qituvchisi Sattorova Manzura 
Mansurovna 
PISA (inglizcha - Programme for International Student Assessment) - turli 
davlatlarda‖15‖yoshli‖o’quvchilarning‖savodxonligini‖(o’qish,‖matematika,‖tabiiy‖fanlar)‖
hamda‖bilimlarini‖amaliyotda‖qo’llash‖qobiliyatini‖baholovchi‖dastur. 
Bu‖dasturda‖qatnashishdan‖maqsad‖testlarni‖o’tkazish‖yoki‖o’quvchilarni‖testga‖
tayyorlash‖
emas,‖
o’quvchilarimizda‖
XX1‖
asr‖
ko’nikmalarini‖
shakllantirish,‖
raqobatbardosh kadrlarni yaratish uchun mustahkam zamin yaratishdan iborat. 
Xo’sh,‖PISA‖dasturining‖maqsadi‖nima,‖u‖qanday‖zaruriyat‖tufayli‖paydo‖bo’ldi? 
XXI asr-informatsion texnologiyalar‖asri.‖Bu‖asr‖o’z‖mutaxassislarida‖oldingidan‖
farq qiluvchi kompetensiyalarni talab qiladi. XX asrda va undan oldin kuchli xotira, 
ensiklopedik‖bilim,‖o’z‖sohasida‖iloji‖boricha‖ko’proq‖ma’lumotni‖bilgan‖mutaxassislar‖
yuqori‖qadrlangan‖bo’lsa,‖endi‖bu‖bilimlar‖hal‖qiluvchi‖ahamiyatga‖ega‖bo’lmay‖qoldi.‖

---

 Янги Ўзбекистонни қуриш ва ривожланишида ёшларнинг фаоллиги 
272 
Qidiruv‖ tizimlari,‖ online‖ ensiklopediyalar,‖ sohalar‖ bo’yicha‖ mukammal‖ online‖ bazalar‖
yaratildiki,‖endi‖bu‖ma’lumotlarni‖eslab‖qolish‖zaruriyati‖ikkinchi‖darajaga‖tushib‖qoldi. 
Hozirgi zamon mutaxassisida bu bilimlarni tahlil qilish, ulardan yangi 
ma’lumotlarni‖hosil‖qila‖olish,‖xalq‖tili‖bilan‖aytganda‖‚kosa‖tagidagi‖nimkosa‛ni‖ko’ra‖
olish‖kompetensiyasi‖birinchi‖o’ringa‖ko’tarilyapti. 
PISA‖ testlari‖ xuddi‖ shu‖ o’zgarishlarni‖ ta’lim‖ tizimida‖ aks‖ ettirish,‖ maktab 
o’quvchilarining‖ haqiqiy‖ hayotda‖ kerak‖ bo’ladigan‖ hodisalarni‖ tahlil‖ qilish,‖ ulardan‖
xulosa‖ chiqarish‖ va‖ muloqotga‖ kirishish‖ ko’nikmalarini‖ qay‖ darajada‖ egallayotganini,‖
ta’lim‖ tizimining‖ bu‖ o’zgarishlarga‖ qanchalik‖ moslashayotganini‖ aniqlash‖ maqsadida 
o’tkaziladi. 
PISAning‖asosiy‖yo’nalishlaridan‖biri‖bu-o’qish‖savodxonligidir. 
O’qish‖ savodxonligi-insonning‖ matn‖ shaklida‖ berilgan‖ ma’lumotlarni‖ tushuna‖
olish‖ va‖ ularga‖ reaksiya‖ bera‖ olish‖ ko’nikmasi,‖ jamiyat‖ hayotida‖ faol‖ qatnashish‖
jarayonida‖ o’qigan‖ ma’lumotlaridan‖ o’z‖ maqsadlari‖ yo’lida‖ foydalana‖ olish,‖ bilim‖ va‖
imkoniyatlarini oshira olish layoqatidir. 
Bu‖ yo’nalish‖ maqsadi‖ o’quvchining‖ berilgan‖ badiiy‖ asardan‖ parcha,‖ biografiya,‖
xat,‖ hujjat,‖ gazeta,‖ va‖ jurnallardan‖ olingan‖ maqolalar,‖ turli‖ qo’llanmalar, geografik 
kartalar kabi rang-barang‖tematikadagi,‖tarkibida‖matnni‖ochib‖berishga‖mo’ljallangan‖
diagrammalar, rasmlar, jadvallarni tushunishi, mazmuni haqida fikr yurita olish, matn 
mazmuniga‖ baho‖ bera‖ olish‖ va‖ o’qiganlari‖ haqida‖ o’z‖ fikrini‖ bera‖ olishi kabi 
kompetensiyalarini aniqlash hisoblanadi.
Yangi nashrdan chiqqan 8-sinf‖ onatili‖ darsligidagi‖ ko’pgina‖ mavzular‖
o’quvchilarni‖ kelgusi‖ PISA‖ talablariga‖ moslashi‖ aniq.‖ Muallifllarimiz‖ tomonidan‖
berilgan mavzular PISA talablariga muvofiq tanlangan. Xususan, shu darslikning 95-
betida‖‚Matn‖va‖lug’atlar‖bilan‖ishlash‛‖mavzusi‖ostida‖‚So’z‖sehri‛‖sarlavhali‖ 
2‖ta‖matn:‖‚Hukmnoma‛,‖‚Maktub‛‖o’quvchilarga‖o’rganish‖uchun‖berilgan.‖Bu‖
mavzuni‖ yoritishda‖ sinf‖ o’quvchilarini‖ ikki‖ guruhga‖ bo’lib‖ olsak,‖ darsdan‖ ko’zlagan‖
maqsadimizga erishishimiz mumkin. 
Har‖ikki‖guruhdan‖bir‖nafar‖o’quvchi‖133-mashq‖matnini‖ifodali‖o’qib‖beradi.‖