Yangi pedagogik texnologiyalar

ҳақидаги тасаввурларини кенгайтириш.
Бу мақсадларнинг бир қисми дарс пайтида 
амалга оширилади, аммо дарс вақти чегараланга-
нидан, унинг анчагина қисмини синфдан ташқари 
машғулотларда амалга оширишга тўғри келади. 
Математика-информатикадан синфдан ташқари 
ишларнинг формалари қуйидагилар:
математика-информатика тўгараклари;
• математик викториналар;
• конкурслар ва олимпиадалар;
• математика-информатика кечалари;
• математик экскурсиялар;
• математик-информатик иншолар;
• мактаб математика-информатика матбуоти 
ва ҳ.к.
Информатикадан викториналар маълум мавзу, 
бўлим, ёки умуман Информатикага доир масала-
лар бўйича савол-жавоб ўйини бўлиб, кўп вақт ва 
катта тайёргарлик талаб қилмайди.
Информатикадан викториналар 10–20 дақиқа 
давом этади. Бунда олдиндан тайёрланган 5–6 са-
волга оғзаки ёки ёзма жавоб олинади.
Информатикадан викториналарни тизимли 
ўтказиб туриш ўқувчиларнинг масалаларни турли 
усулларда ечишга ўргатади, уларнинг фикрлаш ва 
ҳозиржавоблик қобилиятларини камол топтиради.
Викторинада қатнашиш мутлақо ихтиёрий 
бўлиб, ўқувчиларнинг Информатикага бўл ган қи-
зи қишларини ошириш, Информатикага қизиқув-
чиларни аниқлаш ва кейинчалик уларни Информа-
тика тўгарагига жалб этиш мақсадида ўтказилади.
Албатта, викторинада тавсия этилган савол-
лар турлича бўлиб, унга кўпроқ ўқувчиларнинг 
қатнашувига эришиш керак.
Информатикадан 
викториналар 
ҳар 
хил 
ўтказилиши мумкин. Қуйида икки хилини мисол 
тариқасида келтирамиз:
1. Саволлар (мисол, масалалар) ўқитувчи то-
монидан ўқувчиларга оғзаки берилади ёки до-
скага олдиндан ёзиб қўйилади. Жавобни ҳам 
ўқувчилар оғзаки тайёрлайдилар. Ёки ўз дафтар-
ларига қисқа, яъни ўзлари эслаб туришлари учун 
керакли нарсаларни ёзиб турадилар. Ўқитувчи 
ўқувчилардан бир нечтаси қўл кўтаргунча ку-
тиб туриб, кейин биринчи бўлиб қўл кўтарган 
ўқувчидан сўрайди. Агар биринчи қўл кўтарган 
ўқувчи нотўғри жавоб берса, иккинчи, учинчи қўл 
кўтарган ўқувчилардан (тўғри жавоб олгунча) 
сўралади;
2. Агар ўқитувчи саволни доскага ёки кат-
та қоғозга олдиндан ёзиб қўйилган бўлса, у 
ўқувчиларга ишлаш учун буйруқ беради ва жаво-
бларни дафтарга ёзиб, тўғрилигига ишонч ҳосил 
қилгандан кейин қўл кўтариш кераклигини айта-
ди. Ўқитувчи қўл кўтарган ўқувчилар олдига бо-
риб берилган савол, масала ёки мисол жавобини 
кўради. Сўнгра аввал қўл кўтарган ўқувчига жа-
вобни айтишга ва жавобини тушунтириб бериш-
га рухсат беради.
Умумий ўрта таълим мактабларида синфдан 
ташқари ишлар борасида ажойиб тажрибалар 
тўпланган. Математика ўқитувчилари бу фаоли-
ят ташаббускорларининг олдинги сафида туради. 
Ўқувчилар билан турли формадаги қўшимча ма-
тематик машғулотлар ўтказилиши ёш математик-
информатиклар мактабларининг пайдо бўлишига, 
шунингдек, ўрта мактабларда факультатив курс-
лар жорий этилишига олиб келди.
Бироқ, факультатив машғулотларнинг жорий 
этилиши 
мактабда 
математика-информатика-
дан ўтказиладиган синфдан ташқи ишларнинг 
роли ва аҳамиятини пасайтирмайди. Аксинча, ҳар 
бир математика-информатика ўқитувчиси учун 
ўқувчиларнинг математик фаолиятларини яна-
да ривожлантирадиган ва математика-инфор-
матика фанига қизиқишларини кучайтирадиган 
ажойиб имкониятлар яратиб беради. Матема-
тика-информатикадан синфдан ташқари ишлар 
ўқувчиларнинг билимларини чуқурлаштиришга, 
илмий қизиқувчанликларини ўстиришга, билим да-

---