Yangi pedagogik texnologiyalar

68
Ta’lIM TexNoloGIyalarI № 5–6, 2012
• Психология
кичик Мактаб ЁШиДаги бОлаларнинг 
ПСиХОлОгик ХуСуСиятлари
З.Т. Қурбамуратова –
Қорақалпоғистон 
Республикаси Педагог кадрларни қайта тайёрлаш 
ва малакасини ошириш институти Педагогика 
психология ва менеджмент кафедраси ўқитувчиси
• Ушбу мақолада кичик ёшдаги болаларнинг психологик хусусиятларининг ўзгачалиги 
ҳақида сўз боради.
• В статье рассматриваются психологические особенности детей начального этапа 
обучения.
• In article psychological features of children of the initial stage of training are considered.
Т
арбиянинг энг яхши усули шахсий на
-
муна.
Дарҳақиқат Макаренко айтганидек, 
ҳеч қандай нарса болаларга намуна кучи-
дек таъсир кўрсата олмайди (намуна тақлид учун 
асосий манба ролини ўйнайди). Шахсий намуна 
тарбия олиш сифатида ўсиб келаётган ёш ав-
лодларга таъсир кўрсатувчи катта ёшдаги ки-
шиларнинг хатти-ҳаракатлари, бажарган ишла-
ри, қилган амаллари ҳаммаси болаларга намуна 
ҳисобланади.
Болаларни тарбиялашда биз асосан нима
-
ларга кўпроқ эътибор беришимиз керак?
Ай-
рим ҳолларда кўпчилик ота-оналар болаларга 
бирор-бир ишни бажаришга ундаганда ёки буюр-
ганда тарбия омилларини ҳам қўллашга ҳаракат 
қиладилар. Болани фақат у билан гаплашганда, 
насиҳат қилганда ёки унга бирор топшириқлар 
берганда тарбиялаш жоизмикан ?
Дарҳақиқат, болаларни кундалик турмуш тарзи-
мизнинг ҳар бир онида тарбиялашимиз керак экан.
Ушбу мақолада кичик мактаб ёшидаги бо
-
лалар психологиясини ўрганишга ҳаракат 
қиламиз.
Кичик мактаб ёшидаги болалар жумла-
дан 6–7–10 ёшларни ўз ичига олади. Болалар 6–7 
ёшга келиши билан физиологик ва психологик 
жиҳатдан ўзига ҳос хусусиятлари; унинг бўйи ва 
оғирлиги, ўпкасининг ҳажми мутаносиб ривожла-
нади. Суяклар бироз мустаҳкамланиб боради ва 
етилиши давом этади. Суяклар ҳали мустаҳкам 
ҳолатда эмас, асаб системасининг қўзиши босим, 
чидамсиз, ўзини мустақил тутиши бироз қийинроқ, 
боланинг тўғри ўсишига ғамхўрлик қилиш, 
толиқишнинг олдини олиш, ўқиш ва дам олиш ре-
жимига қатъий риоя этиш зарур . Ушбу ёшда унинг 
асосий вазифаси ўқув ҳисобланади, аммо бола 
ҳаётида ўйин ҳалиям аҳамиятли бўлиб, ўйинлар 
ролли ўйинлар турига кўча бошлайди. Ўйиндаги 
бола бажарадиган рол ёки вазифа ундаги жавоб-
гарликни, чидамлиликни, ўзини бошқаришни талаб 
қилиб, унинг ижтимоий жамиятлик маьноси кучая-
ди. Бундай ўйинларда болалар